De serieuze kost – deel 1

Alhoewel de Ig-Nobelprijzen soms ook wel interessante resultaten laten zien, zijn wetenschappers toch elke oktobermaand opnieuw benieuwd wie met de echte Nobelpijzen bekroond zal worden.
Voor de positieve wetenschappen is het doek deze week al gevallen: maandag geneeskunde, dinsdag fysica, woensdag chemie.
Daarmee is dit luik afgewerkt.
Voor mij is dit het moment om over die drie nobelprijzen even te “mijmeren”.

Vooreerst een paar zeer opvallende dingen.
Zowel de Nobelprijs geneeskunde als de Nobelprijs chemie zijn toegekend voor onderzoek over de werking van de cel.
Microbiologie, moleculaire biologie en biochemie hebben inderdaad tijdens de laatste decennia enorm bijgedragen tot het verbeteren van het inzicht in de processen die zich op het niveau van de cel afspelen.
Wat ook opvalt dit jaar is, dat er eindelijk weer eens vrouwelijke wetenschappers bekroond zijn.
Van de honderden positieve wetenschappers die al een Nobelprijs kregen, waren er tot nu toe amper 13 vrouwen!
Dit jaar zijn het er 3 op een totaal van 9 laureaten. Dit is procentueel veel hoger dan in het verleden.
Ik hoop dat dit meer jonge vrouwen stimuleert om ook voor een onderzoeksbaan in de wetenschappen te kiezen.


Eerst iets over de Nobelprijs geneeskunde nu.
Het is in dit domein dat er twee van de drie vrouwen gelauwerd zijn:

Samen met hun mannelijke collega hebben ze de prijs gekregen voor hun onderzoek naar de structuur en de werking van telomeren en van het enzym telomerase.
Om een moeilijk verhaal kort te maken: telomeren zijn een soort kapjes op de uiteinden van een chromosoom. Het enzym telomerase zorgt voor de bouw van die kapjes (de telomeren).
Bij voortgaande celdelingen verkorten de kapjes op de chromosomen. Veroudering van cellen hangt dus wellicht samen met verkorting van de telomeren.

Bron tekening: Kennislink

Maar bij kankercellen verkorten de telomeren niet!
Kankercellen verouderen dus niet!
Dit blijkt samen te hangen met een verhoogde activiteit van het enzym telomerase in die kankercellen.
Op basis van die ontdekkingen werkt men nu aan nieuwe kankertherapieën die gericht zijn op het aan banden leggen van de telomerase-activiteit in die cellen.
Een mooi voorbeeld van hoe fundamenteel onderzoek tot bruikbare en nuttige toepassingen kan leiden.

Morgen is het het vrijdag en dus spellekesdag.
Overmorgen mijmer ik verder over de Nobelprijs chemie.
En dan komt de derde vrouw op de proppen!