maandag 31 januari 2011

Wie is de gelukkige – oplossing

image


Eén van de mannen zat er 16 naast en een andere 13.
Het verschil tussen de getallen die deze twee mannen kozen is dus 3 of 29.
Het grootste verschil tussen de gekozen getallen is 44 – 17 = 27.
Dus het verschil van 29 is te groot en valt dus weg.
Blijft dus het verschil van 3.
En dat verschil is alleen mogelijk bij 44 en 41!
Wie 44 gekozen had zat er dus 16 naast en wie 41 gekozen had zat er 13 naast.
Als 44 er 16 naast was, was het getal 44 – 16 = 28.
En dit is perfect, want het klopt ook met de andere gekozen getallen en de verschillen met het genoteerde getal:
17 + 11 = 28
23 +  5 = 28
36 – 8 = 28
41 – 13 = 28
44 – 16 = 28
En wie zat er dichtst bij het getal op het papiertje en krijgt “de chique bak”?
Hij die 23 gekozen had.
Hervé natuurlijk!  Wat dacht je…

Straffe toeren!

A en B hieronder zijn duidelijk niet even groot.
Of... is dit weerom een illusie?
Laten onze hersentjes ons weer iets zien wat er niet is?

image
Probeer het maar zelf eens, ongelovigen!
Druk de figuur af, knip A en B uit en leg ze op elkaar.
Je zal (weer eens) verbaasd zijn.

Ik heb het knip- en plakwerk hieronder ook eens in Paint gedaan en A en B bijna overeen gelegd. Dan zie je ook wel hoe het zit:

image

We zijn dus weer een illusie rijker

zondag 30 januari 2011

Spinazie-les

Vorige donderdag was er weer kookles voor de mannen en vrouwen van de Romershovense Landelijke Gilden.
Zoals steeds: een plezierige, leerrijke én… lekkere avond.
Bij het overlopen van het menu kwam het “spinazie-probleem” ter sprake.

image

Waarover gaat het?
Spinazie is een groente rijk aan nitraten.
Als we verse spinazie eten verdwijnt de overgrote meerderheid van die nitraten met de urine naar buiten.
Maar bij kamertemperatuur worden nitraten door bacteriën omgezet in nitrieten.
En nitrieten kunnen in het lichaam omgezet worden in nitrosaminen:
image

En van die nitrosaminen bestaat het vermoeden dat ze kankerverwekkend zouden kunnen zijn. Een doorslaggevend bewijs daarvoor is (nog) niet geleverd.
Bijgevolg doe je er, voor alle zekerheid, best aan om een restje spinazie niet bij kamertemperatuur te bewaren om het dan bijvoorbeeld ‘s anderendaags zachtjes op te warmen en verder op te eten. Zo vermijd je teveel nitrieten te verorberen en ga je de vorming van die (misschien schadelijke) nitrosaminen in je lichaam tegen.

Of hoe chemie zelfs in de kooklessen van de Romershovense Landelijke Gilden binnensluipt…

zaterdag 29 januari 2011

Schoonmaken moet !

Vrijdagavond is bij mij iedere week schoonmaakavond.
Niet van mijn bureau, want dan zou ik niets meer terugvinden.
Maar van mijn PC.
Grondige virusscan met Microsoft Security Essentials.
Foutieve links en overbodige bestanden wissen met CCleaner.
Schijfopruiming met wat standaard in Windows aanwezig is.
En tenslotte wat misschien wel het belangrijkste is om mijn machientje soepel aan het draaien te houden: defragmentatie van de harde schijven.
Ook daarvoor heb ik lange tijd het standaard Windows-programma gebruikt.
Maar sedert een goede maand ben ik overgeschakeld op het gratis Smart Defrag.

Smart Defrag heeft het grote voordeel dat je het kan instellen zodat het permanent op de achtergrond draait.
Je moet je dus geen zorgen meer maken: je harde schijf wordt automatisch geordend van zodra je computer eventjes een rustpauze wil nemen.
Je werkt als het ware altijd met een propere lei.
Misschien een ideetje om ook eens uit te proberen?

image

vrijdag 28 januari 2011

Wie is de gelukkige?

image


Vijf goede vrienden doen samen mee aan een loterij.
En ja hoor: ze winnen samen een auto. Een blitse sportwagen waar ze alle vijf al heel hun leven van dromen!
Maar nu begint de miserie: zo’n auto kan je zomaar niet door 5 delen
En zo iets unieks verkopen en de opbrengst verdelen willen ze zeker niet.

De broer van één van de mannen doet een voorstel om uit de impasse te geraken en de mannen gaan akkoord.
Hij schrijft op een briefje een getal op onder de 100.
De mannen moeten elk een getal kiezen en wie het dichtst bij het getal is dat de broer opschreef, krijgt de auto.

Berken kiest 41, Willy kiest 17, Julien kiest 36, Roger kiest 44 en Hervé kiest 23.

De broer wil de pijn nog een beetje rekken en vertelt alleen hoeveel elk van de gekozen getallen verschilt van het getal dat hij op het briefje schreef.
Eén van de mannen zat er 5 naast, één zat er 8 naast, één 11, één 13 en één 16.

Welk getal heeft de broer opgeschreven en wie is de winnaar van de auto?
Laat het me weten tegen zondagavond: herve.tavernier2@pandora.be
Maandagavond om 21.30u. maak ik de winnaar bekend…van de auto…in dit puzzelke.

donderdag 27 januari 2011

Rome alsof je er zelf was

Via oud-collega Marc heb ik een paar dagen geleden een aantal webadressen binnengekregen die echt de moeite waard zijn voor iedereen die geïnteresseerd is in Rome en de enorme kunstschatten die de eeuwige stad ons te bieden heeft.
Marc had de adressen gevonden op de site van S.P.Q.R. Rome – de eeuwige stad, een vereniging van geïnteresseerden in de Italiaanse kunststad.

Het interessante aan een aantal van die sites is dat ze je de mogelijkheid bieden om
  • virtueel door de zalen van de musea te wandelen: klik op de pijltjes
  • in de zalen 360° rond te kijken: sleep met de muis
  • bijkomende informatie op te vragen over de geëxposeerde kunstwerken via de informatieknoppen op de pagina’s
Een eerste en zeer uitgebreide site is die van de vermaarde Capitolijnse Musea: de Musei Capitolini

image

In de Capitolini kan je zomaar eventjes 45 kamers met verklarende fotogalerijen, video's en kaarten bekijken.

Mocht dit uw kunsthonger nog onvoldoende stillen, trek dan naar het Vaticaan met zijn Sint-Pieters, zijn Sixtijnse kapel, zijn… :
http://www.vatican.va/various/basiliche/san_pietro/vr_tour/index-en.html
http://www.vatican.va/various/basiliche/san_paolo/vr_tour/index-it.html
http://www.vatican.va/various/basiliche/san_giovanni/vr_tour/Media/VR/Lateran_Nave1/index.html
http://www.vatican.va/various/cappelle/sistina_vr/index.html
http://mv.vatican.va/3_EN/pages/MV_Visite.html

image

Of naar andere adressen die je panoramische beelden van de stad tonen:
http://www.panoramicearth.com/26/Rome/Rome_Map
http://www.haltadefinizione.com

Rome kan nu eigenlijk geen geheimen meer voor je hebben.
Maar toch: mijmerend over de tijd toen ik het met mijn oude school mocht meebeleven: echt is nog 1000 maal schitterender dan virtueel.
Plan eens een reisje…

woensdag 26 januari 2011

Wat moet dat kosten?

Google Maps blijft ons verwennen.
Een paar dagen geleden werd bijkomende informatie toegevoegd aan de routebeschrijving voor een verplaatsing met de auto: je krijgt nu ook een kostprijsberekening!
Een voorbeeld voor een verplaatsing van Romershoven naar Merelbeke.
Ik toon slechts het laatste deel van de routebeschrijving:


image


Als je op “geschatte brandstofkosten” klikt, kan je voor die berekening zelf een aantal parameters instellen: het voertuigtype, het brandstoftype (benzine, diesel) en de kostprijs van de brandstof per liter.

De terugreis kost je natuurlijk nog eens zoveel…
Toch wel interessant om de prijs voor verplaatsing met je vierwielertje eens te vergelijken met wat het openbaar vervoer (als dat al mogelijk is!) kost.
Je zou wel eens kunnen raar opkijken.

dinsdag 25 januari 2011

De dwang van de ronde getalletjes

Mensen zitten raar in mekaar, dat is geen geheim.
Het onderzoek van Devin Pope en Uri Simonshon dat een paar dagen geleden in Psychological Science werd gepubliceerd, bevestigt dat nog eens op een treffende wijze.
In “Round numbers as goals” ( hier vind je het pdf-bestand) tonen ze aan dat ronde nummers ons stimuleren om onze grenzen te verleggen als het op lichamelijke, sportieve en allerlei andere prestaties aankomt.
Zelfs als daar geen enkele rationele reden voor is.

Een voorbeeld: je gaat wandelen en je hebt je stappentellertje ingesteld.
Na anderhalf uurtje stappen kom je terug aan het vertrekpunt en je vindt het wel genoeg geweest.
Je controleert en je ziet dat je 9873 stappen gezet hebt.
Welnu je zal de moeilijk te onderdrukken behoefte voelen opkomen om nog even door te gaan tot je er 10.000 hebt gezet: de innerlijk drang van het mooie ronde getalletje!

image

De Amerikaanse wetenschappers hebben dit gedrag vastgesteld bij vier generaties (1975 tot 2008) baseballspelers en bij zeer grote aantallen studenten.

Bij de baseballers trachtten de slagmannen aan een slagscore te komen van 0.300 als ze aan 0.299 zaten.
Ik ben geen baseballkenner, maar een zoektochtje op Wikipedia leert mij dat een “batting average” van 0.300 een excellente prestatie inhoudt.

Bij de studenten gaat het over testen die hun geschiktheid aantonen om aan een universiteit in te schrijven (zogenaamde SAT-testen).
De studenten (er werden meer dan 4 miljoen (!) SAT-scores onderzocht) blijken de neiging te vertonen om die testen over te doen tot hun score een mooi rond getal is: 1300 i.p.v. 1290 bijvoorbeeld.

Alhoewel er nog geen uitleg is voor die ronde-getallen-drang zit er ongetwijfeld veel waarheid in.
Bart De Wever wil 30 kg afvallen en geen 28.
Ik hou het bij 10 kg minder, geen 12

maandag 24 januari 2011

Getallekes – oplossing

image
Erg moeilijk was het dus niet.
Rond het cirkeltje in het midden stonden er nog 18 cirkeltjes.
Er zijn 9 getallenkoppels die samen 20 opleveren (19+1, 18+2, 17+3, 16+4, 15+5,…)
Die 9 koppels plaats je dus in de rondjes die tegenover elkaar liggen.
Dan zijn de buitenste 18 cirkeltjes gevuld.
In het midden zet je 10 en klaar is Kees!

Naar boven vallen?

Dat we dikwijls niet zien wat er werkelijk is wordt in deze maandag-illusie weer eens duidelijk gemaakt.
We weten wel dat er zwaartekracht bestaat en toch geraken onze hersenen in de war door de context, als ze de visuele signalen moeten interpreteren.

zondag 23 januari 2011

Het vergeetboek

Over Douwe Draaisma heb ik het hier terloops al eens gehad.
Deze Nederlandse prof. in de psychologie én filosoof heeft een paar schitterende boeken geschreven over geheugen, tijd en ouderdom.
En ze zijn daarenboven, voor leken zoals ik, goed leesbaar. 
Twee ervan heb ik al een paar jaar geleden gelezen.


image

In “Waarom de dingen sneller gaan als we ouder worden” gaat het over de werking van het zogenaamde autobiografische geheugen. Dat is het deel van ons geheugen waarin we onze persoonlijke ervaringen opslaan.
Draaisma beschrijft en verklaart hoe dit geheugendeel nogal eigenzinnig tewerk gaat: negatieve ervaringen die we zouden willen vergeten, krijgen we maar niet weggewerkt, terwijl positieve ervaringen die we zouden willen vasthouden, niet te onthouden vallen. Onze herinnering houdt er dus een bijzondere logica op na.

In ”De heimweefabriek” neemt Draaisma het op voor het geheugen van de ouder wordende mens. Vergeetachtigheid moet niet alleen maar kommer en kwel te zijn. Draaisma laat zien welke interessante genoegens er aan dit ouder wordend geheugen vast zitten.

En nu ligt sedert een paar dagen “Vergeetboek” op mijn nachtkastje (en elders).
Ik heb het bijna in één ruk uitgelezen.



Dit keer gaat het dus om het vergeten.
Draaisma legt uit waarom vergeten één van de belangrijkste vermogens van ons geheugen is. Ons geheugen zou eigenlijk niets kunnen vasthouden, moest het niet in staat zijn om ook selectief bepaalde zaken te wissen.
Vergeten is dus “een noodzakelijk goed.
Een zeer helder geschreven en ongewoon boeiend boek.

Vergeetboek werd op 14 november 2010 al voorgesteld in een gesprek tussen de auteur en Wim Brands, de man achter het onvolprezen “VPRO boeken”.
Het toeval wil, dat door een ongeval van de presentator, de normaal voorziene uitzending van vandaag niet kan doorgaan.
Daarom heeft de VPRO beslist om de uitzending met Draaisma over zijn “Vergeetboek” vandaag 23 januari 2011 te herhalen:
Nederland 1 om 11.30u.
Vergeet niet te kijken.
En vergeet vooral niet het boek (of de boeken...) te lezen.

zaterdag 22 januari 2011

Voel je het al een beetje kriebelen?

Februari is in aantocht.
De winter is nog niet “vergangen”, maar loopt toch stilaan op zijn laatste benen (hopen we).
Voel je dan ook al een (zeer) lichte lentekriebel?
Voel je dan ook al de drang om er even op uit te trekken?
Of om plannen te maken voor een buitenlands(e) reis(je)?
Dan kan je uitstekende hulp krijgen via Traveljournals.net.


image

Op deze site kan je via Google Maps, reisverslagen en foto’s vinden van zowat overal ter wereld.
De informatie is afkomstig van reizigers die de verschillende locaties bezocht hebben en hun ervaringen aan anderen willen meedelen.
Klik maar op de kaart hierboven, dan kan je nagaan wat de site te bieden heeft.

Hover je over een marker, dan krijg je een overzicht van het aantal reisverslagen en foto’s uit een bepaalde regio.
Klik je op een marker, dan kom je op een meer gedetailleerde kaart terecht met nog meer markers.
Doorklikken op de groene ballonnetjes brengt je uiteindelijk bij verslagen en foto’s.
Ik kan jullie verzekeren: een wel zeer uitgebreide informatiebron.

Als je op de site registreert, kan je zelf ook je reisverhaal en je foto’s publiceren. Je kan dan bepalen met wie je dit allemaal wil delen.

En zeg nu zelf: wat is er ontspannener dan tijdens het weekend te dromen van een tripje naar… (vul zelf maar in).

vrijdag 21 januari 2011

Getallekes

Geen rekenwerk in het puzzelke van deze week.
Gewoon een beetje zoekwerk.
En nog niet moeilijk ook.

image
Vul in de cirkeltjes hierboven de getallen van 1 tot 19 in, zodanig dat telkens de som van de getallen bij drie cirkels die op één lijn liggen 30 bedraagt.
Alle getallen moeten gebruikt worden en slechts 1 keer.
Ik verwacht jullie antwoorden tegen zondagavond: herve.tavernier2@pandora.be
Maandagavond om 21.30u. toon ik het ingevulde figuurtje.

donderdag 20 januari 2011

Ze verlaat ons (een beetje)

Het was gisteren weer volle maan.
Voor mij altijd een heerlijk schouwspel waar ik met verrekijker en telescoop kan blijven van genieten.
Maar...
Alhoewel we er weinig van merken: de feiten zijn wat ze zijn: langzamerhand is de maan ons aan het verlaten...

image

De wetten van de fysica kennen inderdaad geen mededogen.
De getijdenwerking op onze aarde zorgt immers voor wrijving tussen het aardoppervlak en het oceaanwater, waardoor rotatiesnelheid van de aarde jaar na jaar een heel klein beetje afneemt.
Veel is het niet, maar het is meetbaar: 2 duizendsten van een seconde per eeuw!


image

En die vertraagde rotatie heeft gevolgen.
De aarde en de maan vormen samen één draaiend geheel.
Ze draaien samen rond een centrum dat zich (omwille van de grotere massa van de aarde) ergens binnen de aarde bevindt. Dit rotatiecentrum zie je als het rode kruisje in de animatie hieronder:

Orbit3

De wetten van de fysica eisen nu dat de totale bewegingshoeveelheid van dat systeem constant blijft.
Dat wil zeggen dat als de rotatie van de aarde vertraagt, de rotatie van de maan ter compensatie moet versnellen!
En dat komt er dan van: door de snellere beweging van de maan rond de aarde, gaat ze ook na na jaar een beetje verder van ons af zitten: 4 cm verder per jaar.

Dit onvermijdbaar effect van de natuurwetten heeft de Italiaanse schrijver Italo Calvino zelfs geïnspireerd om een sprookje over te schrijven.
De afstand tot de maan” gaat over hoe de mensen vroeger met een ladder naar de maan konden. Maar toen de maan verder af ging zitten, moesten ze kiezen waar ze wilden blijven: op aarde of op onze aardwachter.
Je kan dit verhaal in een mooie animatie hieronder bekijken.
Maar vergeet vooral niet naar de echte maan te kijken.
Ook vanavond staat ze er nog schitterend bij.
Weliswaar 0,1 mm (= 40 mm / 365)  verder dan gisterenavond…

woensdag 19 januari 2011

Tic nerveux

Enige tijd geleden stelde ik hier de vraag of 2011 niet het jaar van de doorbraak voor 3D-TV zou kunnen worden.
3D-TV zonder brilletje wel te verstaan.
Ik lees overal dat er ernstig naar oplossingen wordt gezocht, maar dat er nog veel werk aan de winkel is.
Tenzij de Fransman van het filmpje hieronder u kan bekoren met zijn vondst.
Ik ga in elk geval wachten tot er een andere methode het daglicht ziet.

Om de man te volgen moet je TV-toestel wel een refreshrate van 120 Hz hebben.
Dat is geen probleem met moderne LCD-toestellen.
Maar je oogjes moeten dat afwisselend ook halen!
Ge moet het maar durven presenteren. Maar daar zijt ge dan ook Fransman voor…

Heb je nog aspirientjes in huis?
En zou iemand met “ne serieuzen tic nerveux” automatisch 3D zien?

Knipper de knipper de knip!

dinsdag 18 januari 2011

Hoogtevrees?

Hebben jullie last van hoogtevrees? Ik wel!
En toch voel ik mij aangetrokken om met de bibber in het hart die onvervaarde  hoogklimmers te beloeren.
Loeren jullie mee?



Brrr!

maandag 17 januari 2011

Wat vraag je nu weer? - oplossing

image
Zoals je ziet in de figuur, staan de diagonalen AC en BC loodrecht op elkaar.
De ruit is dus opgebouwd uit 4 rechthoekige driehoeken.
Stel R = AC = de straal van de grote cirkel.
Stel r = BD = de straal van de kleine cirkel.
De oppervlakte O van de ruit is dus
O =  4.(basis.hoogte /2) = 4.[(R/2.r/2)/2] = R.r/2

Als we één van de driehoekjes bekijken, kunnen we met Pythagoras noteren:
(R/2)2 + (r/2)2 = 102 cm2 of:
R2 + r2 = 400 cm2                                          (1)
Aangezien de twee cirkels elkaar raken in het verlengde van AB kunnen we ook noteren:
R – r = 10 cm
Dus is (R – r)2 = R2 + r2 – 2.R.r = 100 cm2      (2)
In combinatie met (1) levert dit:
2.R.r = 300 cm2
zodat O = R.r/2 = (300/4) cm2 = 75 cm2

Voor perfectionisten

De perfectie bestaat niet.
En als ze er al is, dan laten onze manke hersentjes ons soms wat anders geloven.
Of zie jij dat ronde ding in het midden misschien wel als een perfecte cirkel?


image

Nochtans is hij er wel degelijk.
In de omgeving een beetje wissen en ook deze maandag-illusie is weggeveegd:

image

zondag 16 januari 2011

Geen perpetuum, maar wel veel mobile

“En toch beweegt ze!”.
Dat zei Galilei naar het schijnt tegen de paus toen hij verplicht werd af te zweren dat de aarde rond de zon beweegt en niet omgekeerd.
Onderstaand filmpje, dat me weer bezorgd werd door dorpsgenoot Roger, zit ook eindeloos lang vol beweging.
In een fantastische montage zien we hoe bewegingsenergie wordt doorgegeven, om uiteindelijk in een spectaculair verfbad te eindigen.
Bekijk dat in full-screen en HD en je zondag begint met een bewonderende glimlach.

Het domino-effect zoals je het nooit zag!

zaterdag 15 januari 2011

Hometrainer

Dorpsgenoot en trouwe bloglezer Roger bracht me via volgend filmpje op een idee om overtollige kilo’s weg te werken, de conditie aan te scherpen en de stoof te laten branden.
Enig probleem: krijg ik dat nog in mekaar geknutseld vóór de lente komt?


Het aangename(?) aan het nuttige paren...

vrijdag 14 januari 2011

Wat vraag je nu weer?

Als je weet dat de zijden van de ruit in onderstaande figuur 10 cm lang zijn en dat de twee cirkels elkaar raken in het verlengde van AB, kan je me dan de oppervlakte van die ruit berekenen?


image

Laat het me weten tegen zondagavond: herve.tavernier2@pandora.be
Maandagavond om 21.30u. doe ik het uit de doeken.

donderdag 13 januari 2011

Over dwalende magnetische polen

De meesten onder ons zullen wel weten dat het magnetische noorden, helemaal niet samenvalt met het geografische noorden.
Er zijn zelfs momenten geweest in de aardgeschiedenis dat er een ompoling van het magnetisch veld plaatsvond. D.w.z. dat de magnetische noordpool een magnetische zuidpool werd en omgekeerd. De laatste keer zou dit zo’n 780.000 jaar geleden gebeurd zijn.
Bij die inversies viel het magnetisch veld rond de aarde tijdelijk gedeeltelijk weg en volgens sommigen had dit belangrijke gevolgen voor de evolutie van het leven en voor het klimaat op aarde: de aarde werd immers tijdelijk niet volledig beschermd tegen energierijke ioniserende kosmische straling, met mogelijk drastische gevolgen van dien.
Nog iets: aangezien de magneetnaalden van onze kompassen met hun noordkant naar het noorden wijzen, ligt in die richting eigenlijk de magnetische zuidpool

Metingen stellen in elk geval vast dat de magnetische polen geen statische positie innemen en voortdurend van plaats veranderen.
De meest recente metingen wijzen er bijvoorbeeld op dat de noordelijke magnetische pool in noord-noordwestelijke richting beweegt met een snelheid van ongeveer 55km per jaar.
De zuidelijke pool beweegt trager.
De positieveranderingen hebben wellicht te maken met wijzigingen in de hete geïoniseerde magmastromen in het innerlijk van onze aardbol

Op basis van metingen en berekeningen bleek de noordelijk magnetische pool zich in 2010 te bevinden op 84.97° N en 132.35°W.
De zuidelijke magnetische pool lag in 2010 op 64.42° Z en 137.34° O.

Op de geomagnetisme-pagina van het Amerikaans National Geophysical Datacenter en de National Oceanic and Atmospheric Administration (NOAA) kan je hierover meer uitleg vinden.
Onderstaande Google Map geeft de beweging weer van de magnetische polen van 1590 tot 2010!
De groene lijn stelt de beweging van de polen van 1590 tot 1980 voor, de rode die van 1980 tot 2010.
Ik kan die kaart hier niet echt embedden.
Je moet er dus op klikken om op de NOAA-site de echte map te bestuderen.
Klik je op de rode markers, dan krijg je het jaartal van de aangeklikte poolpositie.

image

Een boeiend gegeven vind ik, maar zorg ervoor dat je er het noorden niet bij kwijtgeraakt…

woensdag 12 januari 2011

Somewhere over the rainbow

Gisterenmorgen rond 8.30u.
Ik deed mijn dagelijks tripje naar onze brievenbus.
Het regende lichtjes, en hoewel de zon er nog niet echt was (ze kwam pas op om 8.42u.) zorgde ze toch al voor een wonder gelig licht.
En dan zag ik hem plots vóór mij in volle glorie, in het noordwesten: een schitterende regenboog.
Ik ben terug naar binnen gerend om die vroege kleurenpracht op een paar foto’s te vereeuwigen:

image

Alhoewel ik niet van plan hem om hier de hele fysica van de regenboog uit de doeken te doen, wil ik toch een paar wetenswaardigheden kwijt.

Een regenboog is het gevolg van breking en terugkaatsing van zonnestralen in regendruppels.
We zien een regenboog als het zonlicht dat door regendruppels weerkaatst wordt, onder een geschikte hoek (zie verder) in ons oog valt.
Dit houdt meteen in dat er regen moet zijn vóór de waarnemer als die de zon in de rug heeft.

Wat gebeurt er met het zonlicht in een regendruppel?
Dat probeer ik duidelijk te maken met een tekening.
image

Het zonlicht wordt in de regendruppel gebroken en weerkaatst en komt er onder een bepaalde hoek met het invallend zonlicht weer uit.
Voor rood licht blijkt nu die uittredingshoek maximaal 42° te zijn.
Voor blauw licht is hij iets kleiner: maximaal ongeveer 40°

Een waarnemer die onder een hoek van 42° t.o.v. de zon naar een regenlucht kijkt met de zon in de rug, ziet dus een (deel van) een gekleurde conus met rood licht als buitenste grens en blauw licht als binnenste grens.
image
Binnen die conus komen alle gereflecteerde kleuren samen.
Dit is de reden waarom de lucht aan de binnenkant van een regenboog helder (bijna wit) is: de som van alle lichtkleuren samen is wit licht.

Van buiten de conus (dus onder hoeken > 42°) komt er geen gereflecteerd licht meer bij de waarnemer.
Dit is de reden waarom de lucht voorbij de rode bovengrens donkerder is: er is alleen maar "gewoon" licht van de wolken en de lucht, maar geen door de regen gereflecteerd licht.
De foto hierboven toont dit mooi aan.

Het licht kan in een waterdruppel ook tweemaal rond gaan vóór het uittreedt.
Dit geeft aanleiding tot een zwakkere tweede boog op ongeveer 50°.
Bij die tweede boog liggen de kleuren juist andersom: rood binnenin en blauw als buitenste grens.

Hoe kan je dus een regenboog zien?


image

Met de zon in de rug en een regenlucht vóór u, kijk je naar het einde van je schaduw. Kijk dan 42° omhoog en … bingo.
Gevolg: als de zon hoog staat en je dus een korte schaduw hebt, staat een regenboog laag.
En als de zon laag staat (zoals gisterenmorgen) en je dus een lange schaduw hebt, staat de regenboog hoog in de lucht (zie foto).
Nog een gevolg: in de vroege morgen als de zon opkomt in het oosten, kan je een regenboog zien in het westen.
In de vooravond als de zon stilaan naar het westen gaat, kan je een regenboog zien in het oosten.

Mocht je echt meer willen weten over de fysica van de regenboog, dan moet je maar eens naar de video kijken van de les die prof. Walter Lewin hierover geeft aan het MIT (Massachusetts Institute of Technology): een schitterende didactische presentatie van deze fysicus met Nederlandse roots.

Maar misschien heb je genoeg aan het uitzicht en de romantiek van dit fantastisch natuurverschijnsel en droom je, zoals Judy Garland, liever weg over wat er “Somewhere over the rainbow” aan geluk op je wacht…
Klik dan maar op onderstaand beeld en geniet:

image

dinsdag 11 januari 2011

Maanwater is geen aards water!

Ik herinner mij nog alsof het gisteren was: de nacht van 21 juli 1969: de eerste lading van de mens op de maan.
Een fenomenaal historisch gebeuren dat ik thuis bij mijn moederke op de zwart-wit TV heb mogen mee beleven.
Maar moederke liet er haar nachtrust niet voor.
”Vertel het mij morgen maar” zei ze.

Meer dan 40 jaar later geven de bodemstalen die de eerste maanwandelaars, Neil Armstrong en Buzz Aldrin meebrachten, nog steeds geheimen prijs.
Zo is zeer recent gebleken, dat het schaarse water dat in de maanstenen werd gevonden, chemisch niet helemaal identiek is met ons aardse water!
Op 9 januari (eergisteren) publiceerden Amerikaanse geologen in Nature Geoscience een studie waaruit blijkt dat het maanwater, zwaarder is dan ons water.

Waarover gaat het precies?
Water is H2O: één zuurstofatoom (O) met daaraan twee waterstofatomen (H) gebonden.
En het is in die waterstofatomen dat nu juist het verschil zit.


image

De waterstofatomen die in de watermoleculen aanwezig zijn, bestaan in ons water hoofdzakelijk uit protium. Dit zijn waterstofatomen met in hun kern alleen maar één proton en rond de kern één elektron.
Maar het water in de maanstenen vertoont een veel hoger gehalte aan moleculen waarin de waterstofatomen uit deuterium bestaan. Dit zijn waterstofatomen met in hun kern, naast een proton ook nog een neutron. Rond de kern weer één elektron.

De watermoleculen op de maan zijn dus gemiddeld een beetje zwaarder dan die welke bij ons uit de kraan stromen.

En nu blijkt dat het maanwater vergelijkbaar is met het water dat men in kometen (Halley, Hale-Bopp, Hyakutake,..) heeft aangetroffen.
Dit wijst er dus op dat het water op de maan waarschijnlijk afkomstig is van komeetinslagen bij het ontstaan van de maan, zo’n 4,5 miljard jaar gelegen.

Meteen is ook verklaard waarom ons oceaanwater ook wat zwaarder is dan het water in aardse gesteenten.
Ook de aarde zal in haar ontstaansperiode wel een kometenbombardement ondergaan hebben. En dus is aan te nemen dat het smeltwater van die kometen, dat in de aardse oceanen terechtkwam, ook daar voor zwaarder water heeft gezorgd…

Zo zie je maar: Luna leert ons beetje bij beetje iets meer over de ontstaansgeschiedenis van onze moeder aarde.
Er is wel tijd voor nodig.
Maar 40 jaar betekent niets op 4,5 miljard.
Akkoord?

maandag 10 januari 2011

Drie kinderen – oplossing

image
We gaan ervan uit dat elke geboorte een onafhankelijk gebeuren is, waarbij de waarschijnlijkheid dat er een meisje of een jongen geboren wordt, even groot is.
Dan zijn voor de samenstelling van het gezin van je nieuwe vriend, drie mogelijkheden, die alle drie met even veel kans voorkomen:
Jongen, jongen, meisje  (JJM)
Jongen, meisje, jongen  (JMJ)
Jongen, meisje, meisje  (JMM)

Er is dus 2/3 kans dat uw nieuwe vriend 2 jongens en 1 meisje heeft en 1/3 kans dat hij 2 meisjes en 1 jongen heeft.
Een andere benadering is de volgende.
We weten met zekerheid dat er minstens 1 jongen en 1 meisje is.
Als we de jongen die komt opendoen even terzijde laten, komt het er op aan af te wegen of de rest van de familie bestaat uit 2 meisjes of 1 meisje en 1 jongen.
Ofwel heeft hij een oudere zus en een jonger broer: MJJ
Ofwel heeft hij een oudere broer en jongere zus: JJM
Ofwel heeft hij een oudere zus en een jongere zus: MJM

Ook nu zie je dat de combinatie met 2 jongens en 1 meisje de grootste waarschijnlijkheid heeft: 2/3 tegenover 1/3.

Maar hou er rekening mee: waarschijnlijkheid is geen zekerheid!

Silencing illusie

Weer een zeer merkwaardige visuele illusie vandaag.
Concentreer je op het wittte stipje in het midden van de figuur hieronder.
Zolang de kring met gekleurde bolletjes statisch blijft, kan je de kleurveranderingen bij de bolletjes goed zien.
Maar van zodra de kring in beweging komt, zie jen raar genoegn de bolletjes niet meer van kleur veranderen!
Nochtans doen ze het wel. Dat kan je gemakkelijk controleren door niet langer de witte stip te fixeren, maar b.v. één bolltje te volgen als de kring ronddraait.

In onze hersenen wordt blijkbaar een deel van de verwerking van kleurwaarneming onderdrukt wanneer tezelfdertijd de verwerking van de bewegingswaarneming an de gang is.
Dit onderdrukkingseffect ("silencing-effect") is zeer recent beschreven door de Amerikaanse psychologen Suchow en Alvarez.
Van hun artikel dat vorige week in de online-editie van Current Biology verscheen, kan je hier het pdf-bestand lezen: Motion Silences Awareness of Visual Change.


Motion silences awareness of color changes from Jordan Suchow on Vimeo.

zondag 9 januari 2011

Finkers op zondag

Een glimlach op zondagmorgen?
Misschien kan (een jonge) Herman Finkers daar wel voor zorgen?
Voor mij wel in elk geval.

zaterdag 8 januari 2011

Drie op een rij

De zonsverduistering van dinsdag 4 januari was prachtig te zien in Romershoven.
Ik hoop dat jullie er ook kunnen van genieten hebben.

En wie op de geschikte locatie woonde én over de juiste observatiemiddelen beschikte kon zelfs nog iets spectaculaiders zien: zon, maan én het Internationaal Ruimtestation (ISS) op één rij:

image

De foto is het schitterend werk van astrofotograaf Thiery Legault, die op het juiste moment de passage van het ISS kon vastleggen.
Veel tijd had hij niet, want, met een snelheid van 7,8 km/s (= 17.000 km/h), duurt het voor het ISS maar 0,86 seconden om over de zonneschijf te schieten!
Thiery Legault schoot het beeld in de buurt van Masqat in Oman.

image

De zonnevlekken die op het beeld te zien zijn, maken deel uit van zonnecyclus 24, die in de loop van de volgende twee jaar zijn maximum zou moeten bereiken.
Er nog even aan herinneren dat een zonnecyclus overeenkomt met een (min of meer toch) 11-jarige periode waarbinnen de zonne-activiteit (te zien aan het aantal zonnevlekken) door een maximum gaat:

  image
Zonnecyclus 24 is niets anders dan de 24ste cyclus sedert het begin van de registraties in 1755.
In het kader van de hele discussie over de opwarming van de aarde en de invloed van de zonne-activiteit daarop, is er nogal wat te doen geweest over het uitblijven van de start van die 24ste cyclus.
Maar dat is weer een ander verhaal…

vrijdag 7 januari 2011

Drie kinderen

Veronderstel dat je in deze nieuwjaarsmaand ergens op café aan de praat geraakt met een “vreemde man” en dat die je op het einde van de avond uitnodigt om bij hem thuis nog iets te komen drinken en kennis te maken met zijn gezin.
Als jullie aanbellen aan zijn huis, komt zijn zoontje open doen.
”Mijn twee andere kinderen kome straks ook wel thuis” zegt je nieuwe vriend.
Hij neemt je mee naar de keuken en terwijl hij wat drank en glazen gaat ophalen, lees je, indiscreet als je bent, op het prikbord aan de muur, een briefje afkomstig van de directeur van de plaatselijke school.
”Met dit briefje aan alle ouders met een meisje of meisjes op onze school, vraag ik naar jullie bereidheid om te helpen bij de organisatie van de turnvoorstelling van onze meisjes-turnkring op 13 februari aanstaande”.
Je leest niet verder.
Maar je denkt bij jezelf: ‘Hmm, mijn nieuwe vriend heeft dan in elk geval zeker één zoon en één dochter”.
Zijn gezin kan dus bestaan uit 2 zonen en 1 dochter of uit 2 dochters en 1 zoon.
Maar zijn die twee mogelijkheden even waarschijnlijk, of is er meer kans voor de ene combinatie dan de andere?

image

Laat het me weten tegen zondagavond: herve.tavernier2@pandora.be
Nog een paar opmerkingen:
  1. het verhaal is seksloos: wie de man ontmoet in het café mag zelf een man of een vrouw zijn en wie ontmoet wordt mag voor mijn part ook een vrouw zijn.
    Bedenk ook maar alle andere combinaties. Alles kan voor mij.
  2. we gaan ervan uit dat bij elke geboorte de kans op een jongen of een meisje even groot is.
    Natuurlijk is dit niet zo, maar voor dit puzzeltje wel.
Veel puzzelplezier !

donderdag 6 januari 2011

Hoe trager je stapt, hoe sneller je…

Een paar dagen geleden is in het wetenschappelijk tijdschrift Journal of the American Medical Association (JAMA) een merkwaardige studie gepubliceerd.
Uit die studie blijkt namelijk dat er een duidelijk verband bestaat tussen de snelheid waarmee 65-plussers wandelen en hun levensverwachting!
En natuurlijk: hoe trager er gestapt wordt, hoe korter je nog te gaan hebt.


image

Intuïtief kan je dat natuurlijk erg logisch vinden: wie nog flink kan doorstappen, zal nog wel in een goede conditie zijn en bijgevolg betere levenskansen hebben.

Maar de studie gaat toch een heel stuk verder dan zo’n eenvoudige boerenwijsheid.
Bepaling van de wandelsnelheid met een nauwkeurigheid tot op 0,1 meter/seconde, blijkt een parameter op te leveren, die in combinatie met leeftijd en geslacht, evenveel waard is als een hele batterij andere indicatoren samen.
Bedenk dat die snelheid een meetwaarde is en geen “intuïtief aanvoelen”
Dus in plaats van andere meetwaarden zoals bloeddrukmetingen, BMI-bepalingen, rookgewoonten en aantal hospitalisaties enz. te gebruiken, kan je dokter maar beter eens uw tijd over de 100 m (of...10 m..) chronometreren.
Volgens de studie kan hij daarmee evenveel aan de weet komen in verband met de tijd die je nog rest.
Van de 34.485 volwassen van 65 jaar en ouder die in de studie werden gevolgd, was voor wandelaars met een gemiddelde wandelsnelheid van 0,8 m/s de levensverwachting in overeenkomst met de gemiddelde levensverwachting van hun leeftijd en geslacht.
Maar wie 1 m/s wandelde had al direct een beduidend betere verwachting.

Als 65-plusser en als bestuurslid van de Romershovense wandelclub De Rommelaar, spreekt die studie mij uiteraard bijzonder aan.
Maar we moeten opletten dat we de zaken niet omdraaien: snelle stappers kunnen wellicht wat langer doorgaan en blijkbaar kan er zelfs gemeten worden hoeveel langer.
Maar sneller gaan stappen, doet je niet noodzakelijk langer leven.
Toch zal ik ze allemaal eens goed observeren bij mijn eerstvolgende wandeltocht…

woensdag 5 januari 2011

Een unieke bronverzameling

De Nederlandse Omroepstichting (NOS) heeft al haar jaaroverzichten online voor iedereen beschikbaar gesteld.
Dit betekent dat je filmmateriaal kan gaan bekijken dat de belangrijkste nationale (in dit geval Nederlandse) maar ook internationale gebeurtenissen in beeld brengt en becommentarieert over een periode van meer dan 50 jaar: 1956 tot 2010!
Dit levert een unieke database aan modern historisch materiaal.


image

Klik maar op bovenstaand beeld en begin maar bij het begin: 1956, de Suez-crisis, weet je het nog?
Of was je er toen nog niet?

dinsdag 4 januari 2011

Probeer ze niet te missen!

Deze morgen, een goed uur na de publicatie van dit blogberichtje, kunnen we, als de weergoden ons gewillig zijn (!), getuige zijn van een gedeeltelijke zonsverduistering.
En gedeeltelijk is in dit geval toch al redelijk wat: tot 75% in onze contreien.

Als je een goed uitzicht hebt op het zuidoosten, kan je zelfs getuige zijn van een dubbele zonsopkomst.
Op het moment dat de zon boven de horizon verschijnt is ze immers al voor een groot deel verduisterd.
Daardoor verschijnt eerst de linker hoorn en nadien de rechter hoorn.
Dus twee opkomsten eigenlijk.
Dat zou er dus als volgt moeten uitzien:

image

De verduistering is te zien vanaf zondopkomst 8u.41 tot 10.38u. Het gaat hier om Hoeseltse tijd.
Bij opkomst staat de verduisterde zon slechts boven de horizon.
Bij het einde is ze tot 11° geklommen.

Het gaat om een gedeeltelijke zonsverduistering.
Dit wil zeggen dat de de slagschaduw van de maan het aardoppervlak niet raakt, maar de bijschaduw wel:

image
Iemand in positie X kan dus het “linkse” deel van de zonneschijf nog zien, maar het “rechtse” deel is verduisterd.
In onderstaande animatie van dr. Andrew Sinclair zie je hoe de bijschaduw van de maan over de aarde beweegt:

zonverd 4jan2011

Let op, STEEDS, ook in wintertijd blijft gelden:

nooit met het blote oog rechtstreeks in de zon kijken!

Gebruik dus een eclipsbrilletje. Of een donker lasglas (nr. 14)
image

En mocht de verduistering letterlijk de mist in gaan, dan kan je op deze Spaanse site een live webcast van het natuurfenomeen volgen.

Maar echt live is natuurlijk nog wat anders dan virtueel live!
Voor de volgende moet je wachten tot 20 maart 2015.
En voor een “dubbele” wordt het zelfs 12 juni 2029!
Probeer ze dus niet te missen.

maandag 3 januari 2011

Over berg en dal – oplossing

image
Bergaf rijdt het busje aan 72 km/h, op vlakke weg aan 63 km/h en bergop aan 56 km/h.
De afstand tussen A en B is natuurlijk de som van de afgelegde weg bergaf (x), de afgelegde weg vlak (y) en de afgelegde weg bergop (z).
Bedenk ook dat wat van A naar B bergop is, bergaf wordt als je van B naar A rijdt.


En dan nog een klein stukje elementaire fysica: 
snelheid = (afgelegde weg / tijd) of tijd = (afgelegde weg / snelheid)


Als we met dit alles rekening houden kunnen we twee vergelijkingen opschrijven:
  1. voor de weg van A naar B is er 4 uur nodig.
    Dus: x/72 + y/63 + z/56 = 4                 (1)
  2. voor de weg van B naar A is er 4 uur en 40 minuten nodig, dat is 14/3 uur
    Dus: x/56 + y/63 + z/72 = 14/3             (2)
(1) en (2) zijn twee vergelijkingen met 3 onbekenden.
Maar gelukkig moeten we x, y en z niet apart kennen. We moeten enkel x+y+z kunnen berekenen!
Als we beide vergelijkingen op gelijke noemer (504) zetten krijgen we:

7x + 8y + 9z = 2016       (1)
9x + 8y + 7z = 2352       (2)

(1) + (2): 16(x + y + z) = 4368

Waaruit: x + y + z = 273

Tante woont dus op 273 km afstand.
Inderdaad een verre tante. Maar wel suiker

Verliefde dolfijnen?

Ik heb het hier al anderhalf jaar lang elke maandag aangetoond: onze hersenen interpreteren de signalen die onze zintuigen doorsturen niet altijd op dezelfde éénduidige manier. Veel hangt af van ons ervaringsverleden.
De eerste maandag-illusie van 2011 illustreert dit nog eens erg duidelijk.


image

De meeste volwassenen die dit beeld te zien krijgen, zien er onmiddellijk een innige omhelzing van een verliefd koppel in.
Kinderen, met een andere ervaringswereld, zien er gewoon… speelse dolfijntjes in!

Ik weet dat het niet makkelijk is om je met zo’n beeld terug te brengen naar je onschuldige kinderjaren, maar probeer toch maar eens de sierlijke tuimelaars te zien.
Bedenk dat het er toch wel veel meer dan twee zijn.
Door wat zoomwerk zal ik jullie helpen:

image
Akkoord dat het hier dus doodgewoon over dartelende (maar misschien wel verliefde…) dolfijntjes ging? En niet over…
Rare hersentjes hebben jullie!

zondag 2 januari 2011

Mijn blogje 2010 in cijfers

De naakte cijfers tonen aan dat mijn lezerspubliek dit jaar verder toegenomen is.
De jaargrafiek 2010 ziet er volgens de desktopreporting site Polaris, die mijn blogje dagelijks in het oog houdt, zo uit:

image

Langs de verticale as is het aantal bezoekers per dag uitgezet.
Je ziet dat vooral in de laatste periode van het jaar het bezoekersaantal behoorlijk stijgt en op sommige dagen al eens met de 100 flirt.
Ik zal dus in 2011, als ik gezond en fit blijf, nog maar een beetje verder “mijmeren”.

Alle commentaar is welkom uiteraard, hetzij via een rechtstreekse reactie op dit bericht, hetzij via een mailtje naar herve.tavernier2@pandora.be

Tot morgen dus voor de eerste maandagillusie van 2011.

zaterdag 1 januari 2011

Een voorspoedig 2011 !

image

Voor het nieuwe jaar wens ik jullie:
Tijd om van de kleine dingen te genieten
Rust om stil te staan bij mooie momenten
Sterkte om tegenslagen te overwinnen
Vriendschap om je hart te verwarmen
Humor om wat somber is te kleuren
Een glimlach om elke dag mee te beginnen.

Maak er dus iets goeds van in 2011!