Een chemisch tuinkarweitje

Met enige vertraging t.o.v. vorige jaren hebben Mia en ik gisterennamiddag onze houten tuinzetels en -stoelen een schoonmaakbeurt gegeven.
Het was ook dringend nodig want na de lange winter en de natte lente waren ze goed voorzien van een vies plakkerig laagje groene wieren en algen. Niet geschikt dus op er met propere kleren op te gaan zitten.

Vorige jaren gingen we die meubelen altijd te lijf met een sopje van bruine zeep en een schuurborstel.
Een ambetante job, zeker als je al die fijne latjes schoon moet wrijven.
Maar op aanraden van vriend Julien zijn we dit jaar de chemische toer opgegaan.
We zijn bij “den Boerenbond” (= Aveve)  een “bidonneke groenveter” gaan kopen.

Een verdunde oplossing met de drukspuit of een met een gieter grondig op het hout aanbrengen en klaar is Kees.
Geen gewrijf meer met de borstel, adieu pijnlijke handen.
Het ding gewoon zijn werk laten doen gedurende een paar dagen en alles wordt vanzelf proper. Dat wordt ons toch beloofd. En Julien zegt dat het echt werkt.
Na de zelfreinigende oven nu ook de (bijna) zelf reinigende tuinstoelen dus…

Als chemicus ben ik onmiddellijk benieuwd naar wat de werkzame stof is in die groenvreter.
Wel we hebben didecyldimethylammoniumchoride (DDAC) gebruikt!

Wat voor een raar beest is dat wel?
Zo raar is dit eigenlijk niet.
Didecyldimethylammoniumchloride is een beetje familie van ammoniak (NH₃). Maar de waterstoffen (H) van NH₃ zijn hier vervangen door twee decylgroepen en twee methylgroepen:

De schimmel-, bacterie- en algendodende werking van de stof heeft naar het schijnt te maken met de + lading op het N-atoom in de molecule.
Daardoor wordt de molecule aan de negatief geladen celwand van de micro-organismen gebonden.
De functie van de celwand wordt daardoor verstoord en de organismen sterven af.

Daarenboven verlaagt DDAC ook de oppervlaktespanning waardoor het een zeer goede bevochtiger is.
Zepen doen dat ook.
En als we de molecule van DDAC bekijken zien we ook een goede gelijkenis met een zeep: een geladen kop met daaraan een lange niet geladen (= a-polaire) staart:

En dat DDCA zeepeigenschappen heeft merk je bij gebruik onmiddellijk: de verdunde oplossing schuimt overvloedig.
Maar er zit nog een ander gunstig effect vast aan de goede bevochtigende werking van de stof: daardoor dringt ze goed in de poriën van het hout door, waardoor ze een verlengde werking krijgt.

De DDCA-molecule is dus weer een voorbeeld van een goed doordacht chemisch bouwwerkje.
Uiteraard moet je bij gebruik de nodige voorzorgen nemen.
En als je zo’n chemische stof niet wil gebruiken moet je maar weer naar de schuurborstel en naar de bruine zeep grijpen.
Maar weet dat bruine zeep ook een synthetisch chemische stof is, met óók een vervaarlijke naam: kaliumoctadecanoaat…