We denken meestal dat we wel weten hoe de wereld in elkaar zit.
Zelfs over de bestaansreden van het enorme heelal hebben we een uitgesproken mening. Wij kleine ziertjes op dit minuscule aardbolletje in een massa van miljarden melkwegstelsels.
Ik heb altijd uit mijn humanioratijd onthouden hoe Blaise Pascal ons in de 17de eeuw al in zijn "Pensées" wees op die ongelooflijke overmoedigheid.
Wat we menen te weten en te kennen is voor het overgrote deel een gevolg van de interpretatie door onze hersenen van onze zintuigelijke waarnemingen. En zowel die zintuigelijke waarneming als die interpretatie is nogal krakkemikkig. We bedriegen dikwijls ons zelf zonder het te weten.
Ik wil jullie vandaag even confronteren onze eigen beperktheid.
Optische illusies zijn jullie wellicht goed bekend. Er bestaan talloze voorbeelden.
Een mooie is de contrastillusie:
Minder bekend en daarom spectaculairder zijn de voelillusies.
Een mooie is de illusie die al door Aristoteles gekend was en daarom de Aristoteles illusie genoemd wordt.
Kruis je vingers en raak dan met beide vingertoppen een klein rond voorwerp (een knikker, een erwtje en ander bolleke) aan. Sluit bij voorkeur je ogen.
Hoeveel bollekes voel je? Raar hé!
Nog een voeltertje.
Plooi een paperclip volledig open en vouw hem dan in de lengte terug toe, zodat de uiteinden op ongeveer één centimeter van elkaar zijn.
Plaats die uiteinden nu op de top van een wijsvinger, sluit je ogen en glij met de paperclip langs je handpalm naar je pols toe. Voel je de uiteinden ook dichter bijeen komen?
En dit is er één die ik zelf nog niet uitgeprobeerd heb, maar die ook nogal akelig spectaculair lijkt.
Maar ook wat we horen is niet altijd realiteit.
Om van volgende hoorillusie volop te kunnen genieten moet je een koptelefoon op je PC aansluiten. Maar ook zonder lukt het redelijk.
Start het YouTube filmpje, sluit je ogen en geniet volop van wat je denkt dat er rond je hoofd gebeurt. Een prachtige stereo-illusie met bij mij zelfs nu en dan een voelillusie.
En in volgende audio-illusie hoor je een spookwoord. Dit is een woord dat in de klanken die uitgestuurd worden niet aanwezig is, maar dat door onze hersenen gecreëerd wordt in een poging om aan een zinloze opeenvolging van klanken een betekenisvolle interpretatie te geven.
Dit fenomeen werd uitgebreid bestudeerd door Diana Deutsch. van de University of California in San Diego. Ze stelde vast dat wat de testpersonen hoorden, afhing van dat waarmee die personen nogal bezig waren. Dus een beetje zeg me wat je hoort en ik zeg je wie je bent.
Dit moet je beluisteren met je PC-luidsprekertjes. En als dat losse zijn plaats je ze zover mogelijk uit elkaar en ga je zelf ook op enige afstand zitten.
Er zijn nog veel voorbeelden van voel- en hoorillusies te vinden op het net. New Scientist heeft er deze week een hele bijdrage over.
Ik laat het daar bij.
Eén voordeel van dit hersenbedrog: misschien zijn we wel lelijker dan dat anderen ons zien?
Geen opmerkingen:
Een reactie posten