Over herfstkleuren

Mia heeft een boontje voor de herfst.
Ze kan mateloos genieten van een rustige wandeling door de geelbruin getooide natuur. De zonnige oktoberdagen van de voorbije weken waren dus een feest voor haar.
Ik kan die tinten ook wel appreciëren, maar toch ben ik veel meer een lentevogel. Het jeugdig verse, opwekkende groen ligt me stukken beter dan die weemoedig makende nazomerkleuren.

En toch zijn die geelbruine herfstkleuren het gans jaar door in de bladeren aanwezig!
Alleen: je ziet ze niet. Ze komen in de lente en de zomer niet tot uiting omdat ze in die periode overdonderd worden door de overmaat chlorofyl die dan in de bladcellen aanwezig is.


Chlorofyl is zoals je ziet een ingewikkelde chemisch verbinding die van het zichtbaar licht vooral het blauwe en rode gedeelte absorbeert. De rest wordt weerkaatst. En die rest, dat zijn nu precies de groene kleuren. Vandaar die groene blaadjes.

  
De cartenoïden (zoals b.v. caroteen dat worteltjes zo mooi kleurt) zijn de geel-oranje kleurstoffen die gans het jaar door in de bladcellen aanwezig zijn.
Ze absorberen vooral de blauwgroene kleuren zodat ze de mix van wat overblijft, geel-oranje-rood in onze oogjes stuurt.
Vanaf september-oktober beginnen de bladcellen minder chlorofyl aan te maken en dan krijgen de carotenoïden de bovenhand: de blaadjes worden geel-oranjeachtig.

Maar sommige herfstbladeren zijn uitgesproken roodachtig.
Dan komt er nog een andere soort pigmenten in het verhaal voor: de anthocyaninen.
Zoals je hierboven kan zien absorberen de anthocyaninen vooral blauw-groen-geel, zodat de kleur die ze tonen roodachtig is.
 
Met die anthocyaninen  zijn er nu twee merkwaardige dingen aan de hand.
Ten eerste het feit dat de anthocyaninen niet permanent in de bladeren aanwezig zijn. Ze worden pas in de herfst aangemaakt.
Het lijkt raar dat een blad zo net vóór de bladval nog een nieuwe kleurstof gaat aanmaken.
En ten tweede: roodachtige herfstbladeren komen in Noord-Amerika en Oost-Azië veel meer voor dan in Europa.
Hieronder zie je b.v. de prachtig rode herfsttinten van een Canadese ahorn.


In het tijdschrift New Phytologist hebben wetenschappers recent in een artikel een verklaring gegeven voor die twee merkwaardigheden.
Ik vat het vereenvoudigd samen.
De anthocyaninen die de rode kleur veroorzaken, worden in de herfst in de bladeren aangemaakt om bepaalde insectensoorten die de boom zouden aantasten te verdrijven.
En… die insectensoorten komen in Europa veel minder voor dan in Noord-Amerika en in Oost-Azië
Merkwaardigheden opgelost!

Maar alle biologie en chemie op een stokje: ben je zoals Mia een herfstmens? Geniet er nog een tijdje van.
En lust je zoals ik liever een groen blaadje? Heb geduld en zorg dat je zonder kleerscheuren de winter doorkomt.