zaterdag 13 maart 2010

Mijn vriend Einstein

Toen ik donderdagvoormiddag even mijn PC in de steek liet en de keuken inliep, zei Mia: “uw vriend Einstein staat in de gazet!”. En ze wees op een artikeltje in het wetenschapskatern van De Standaard over een verificatie van de relativiteitstheorie.

image 
Mijn vriend Einstein!
Natuurlijk is Albert nooit een echte vriend van mij geweest.
Maar Mia maakte allusie op een verhaal dat ik haar al dikwijls heb verteld.
Een verhaal uit mijn studententijd, anno 1967.
Ik zat toen in de 1ste licentie scheikunde aan de Rijksuniversiteit Gent.
En onze professor fysische scheikunde was een Nederlander: Arend Joan Rutgers. Toen “al” zo oud als ik nu ben (!).

image
Een schitterend lesgever. Ik heb er geen betere gekend. Zeker niet aan de universiteit, waar veel van zijn collega’s zich beperkten tot het aframmelen van hun gedrukte nota’s.
Prof. Rutgers niet.
Rutgers was een showman die zijn studenten zeer nauw bij zijn lessen betrok.
En vertellen dat hij kon.
Over zijn studententijd en over de professoren waarbij hij in Leiden aan de universiteit had gewerkt: Ehrenfest, Zeeman, Lorentz, Debye.
Namen als klokken voor wie wat in de fysica en de chemie thuis is.
Hij vertelde hoe hij als jonge chemicus in discussie ging met Paul Dirac, één van de grondleggers van de quantummechanica, toen die in Leiden op bezoek kwam.
En met Albert Einstein, een goede bekende van Rutgers’ leermeester Paul Ehrenfest.
Mijn vriend Einstein” zei Rutgers!
We konden onze oren niet geloven.
Wij jonge “science-freaks”, hadden het voorrecht les te krijgen van iemand die Albert Einstein tot zijn vrienden kon rekenen! Alleluja!

Bewondering alom, maar toch ook een beetje argwaan.
Spelde komediant Rutgers ons niets op de mauw?
Maakte hij ons geen “blaasjes” wijs?
Het gebeurde wel eens dat een student in de les een vraag stelde waarop Rutgers niet onmiddellijk een antwoord wist.
Juffrouw Amelinckx, dochter van één van de grote bazen van het toen zeer bekende bouwbedrijf Amelinckx, deed dat eens.
”Nou, die vraag zal ik even aan mijn vriend Casimir voorleggen” zei Rutgers.

Bestand:Hendrik Brugt Gerhard Casimir.jpg
Casimir, nog zo’n naam.
Hendrik Casimir was een studiegenoot van Rutgers in Leiden en jarenlang directeur van het beroemde NatLab (Natuurkundig Laboratorium) van Philips in Eindhoven.
Ik herinner me niet meer of juffrouw Amelinckx (ik ben haar voornaam kwijt) in 1967 ooit een antwoord heeft gekregen van Casimir.
Maar 30 jaar later, 1997, ik zal het nooit vergeten.
Een reportage op de Nederlandse TV. Het levensverhaal van Hendrik Casimir. Een uitgebreid interview over zijn leven en zijn werk als grote baas van het NatLab. Maar ook een bezoek aan Leiden, waar hij gestudeerd had.
En toen stond Casimir kijkend uit een raam te vertellen.
En hij zei, met de vinger wijzend: “En daar aan de overkant, daar woonde mijn goede vriend Arend Joan Rutgers!

De cirkel was rond.
Rutgers heeft ze allemaal echt gekend, de groten van de wetenschap van de 20ste eeuw.
Geen twijfel meer aan.
Ook niet aan “mijn vriend Einstein”.
Arend Joan Rutgers je was fantastisch!

9 opmerkingen:

  1. Bedankt voor deze interessante anekdoten. Uit zijn levensbericht blijkt dat Rutgers een zeer veelzijdige wetenschapper was, met belangstelling voor raakvlakken zoals biologie, chemie en astronomie. Ik heb nooit college gehad van een professor die een glas bier uitloofde voor elke vraag die tijdens de les gesteld werdt. Dat moet wel apart geweest zijn. Zouden er video-opnamen van zijn colleges zijn?

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Dag Arjan

    Dank voor je reactie. Morgen vind je een nieuw blogberichtje waar ik uitgebreider antwoord geef op uw vragen en opmerkingen.

    Mvg
    Hervé

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Geachte,

    Ik heb een tijd geleden voor de Nederlandse Wikipedia een artikel over Arend Rutgers geschreven. Daarin heb ik nu een link naar de reflectie in uw blog opgenomen. Onder andere ook omdat ik geen samenwerking kreeg van zijn dochter ivm het publiceren van een foto van Rutgers.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Beste Lieven
      Hartelijk dank voor uw reactie op mijn blogberichtje en vooral ook voor uw Wikipedia-artikel. Ik heb het met veel belangstelling gelezen.
      En het doet weer mijmeren over die onvergetelijke prof. uit mijn jonge studentenjaren in Gent.
      Hervé

      Verwijderen
    2. Dag Arjan,

      Heb je geen bezwaren tegen de link die ik gelegd heb in het artikel naar jouw blog. Ik zag jouw reflectie als een getuigenis dat mijn artikel ondersteunde. Beste groeten, Lieven

      Verwijderen
  4. Deze reactie is verwijderd door een blogbeheerder.

    BeantwoordenVerwijderen
  5. Prof. Rutgers. Hij begon de les in een net pak. In de loop van de les ontdeed hij zich van zijn jas, zijn das, later werden de mouwen van zijn hemd opgerold en uiteindelijk stond hij in zijn onderhemd les te geven. Het leslokaal was op de 1e etage gelegen en ademde de 19e eeuw uit. Hij liep soms over de vensterbank van de hoge ramen. Soms dreigde hij ermee uit te raam te springen als er geen antwoord kwam op zijn vraag.
    Maar jonge, jonge, wat een moeilijk vak. Slechts weinig studenten begrepen alles denk ik, maar verzweeg ik dan. Ik blader soms nog vol bewondering in zijn cursus.
    En dan zijn examen ... Hij schreef dan een formule op het bord, een onderdeel van een bewijs van 10 bladzijden lang. En toen kwam de opdracht: "Doe maar verder".
    Ik ben geslaagd uit medelijden denk ik.
    (Ik ben afgestudeerd in 1974.)

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Fijn om nog een reactie van een oud-leerling van Prof. Rutgers te lezen. En op uw Google+ pagina, zie ik dat uw kleinkinderen (denk ik) ook soms op de vensterbank lopen en zelfs dansen.
      Leuk filmpje Toine
      Mvg
      Hervé

      Verwijderen
  6. Inderdaad schitterend lesgever en showman, indien je een vraag kon stellen die hij niet kon beantwoorden dan had je 100 frank verdiend.
    Is echter nooit gebeurd bij mijn weten
    Het is de professor die ik me het best herinner na zoveel jaren,
    Debusschere Eric. 66jaar

    BeantwoordenVerwijderen