En weer een driehoeksgeval !

Op gevaar af dat jullie mij ervan verdenken een driehoekscomplex te hebben, schotel ik jullie toch ook deze week een puzzeltje voor over de meetkundige figuur waarmee ze ons in onze jonge schooljaren zo dikwijls geplaagd hebben.
Maar als je nog iets onthouden hebt van die plagerijen, is het vrijdagpuzzeltje van vandaag oplossen misschien wel een fluitje van een cent?...

Zoals je ziet ligt één van de zijden van het groene vierkant op de langste zijde van de driehoek.
Je ziet ook dat de andere hoekpunten van het groene vierkant elk een kortere zijde van de driehoek juist raken.
Dit zou moeten volstaan om de lengte van de zijde van het groene vierkant te berekenen.
Stuur me jullie antwoord tegen zondagavond: herve.tavernier2@pandora.be
Zoals steeds geef ik hier maandagavond om 21.30u. de oplossing én een mogelijke oplossingsmethode.

Cinemagraph?

Sinds enige tijd floreert er op internet een nieuwe fotografie-rage: cinemagraph.
Waarover gaat het?
Cinemagraphs zijn geen foto’s en ook geen films.
Het zijn eigenlijk geanimeerde gif bestanden waarbij men er voor zorgt dat er op één plaats in het beeld beweging ontstaat.
Daardoor krijgen de foto’s een extra dimensie en in in sommige gevallen zelfs een zeker 3D-effect.
Een paar voorbeelden om het duidelijk te maken.
En soms moet je goed kijken en even wachten vóór je het effect ziet…

Naar het schijnt is dit met Photoshop vrij snel in mekaar te zetten.
Wie interesse heeft kan doorklikken naar deze Cinemagraph Tutorial.
En voor wie mooie cinemagraphs van anderen volstaan: op From Me To You kan je een paar geslaagde exemplaren bewonderen.

Over de mysterieuze “neutraaltjes”

“Neutraaltjes” is mijn eigengereide vertaling van neutrinos.
En over neutrinos hebben jullie de voorbije dagen zonder twijfel gehoord.
Er was zelfs tot in het Eén-journaal op de VRT beroering over de vaststelling van een aantal CERN-fysici: ze hadden neutrinos van Genève naar Gran Sasso gestuurd en die hadden sneller dan het licht bewogen!
Of dat zó is, zal moeten blijken uit experimenten die de waarnemingen van die natuurkundigen bevestigen.
Bedenk dan dat voor dergelijke experimenten uiterst precieze metingen nodig zijn. Een fout is dan ook snel gemaakt…

Aangezien snelheid = afgelegde weg gedeeld door tijd, moeten zowel de afstand als de tijd zeer nauwkeurig bekend zijn om een goede snelheidsberekening te kunnen doen.
Naar het schijnt is de afstand van 733km die de neutrinos aflegden, tot op 20cm nauwkeurig bekend. En de tijd tot op 10 miljardsten van een seconde.
De neutrinos deden 0,0024 seconden over de afstand en kwamen daardoor 0,000000006 seconden (= 60 nanoseconden) vroeger aan dan ze waren verwacht als ze met de lichtsnelheid hadden bewogen. Hun snelheid was dus groter dan die van het licht! En dat is volgens de speciale relativiteitstheorie van Einstein onmogelijk.
Het valt dus af te wachten of die metingen bevestigd zullen worden, vooraleer de bestaande theorieën moeten aangepast worden.

En als dat zo zou zijn, dan is dit ook geen drama.
Wetenschap is in het verleden ook altijd vooruitgegaan door revolutionaire stappen.
En bij het verschijnen van zo’n stap is er altijd heel wat tegengestand vanuit de heersende, vertrouwde theorie, vooraleer er aanvaarding komt van het nieuwe paradigma.
Wetenschapsfilosoof Thomas Kuhn heeft over die vooruitgang van wetenschap door wetenschappelijke revoluties zijn levenswerk geschreven: “The Structure of Scientific Revolutions”.

Maar die neutrino’s wat zijn dat eigenlijk?
Het zijn bouwstenen van de materie.
En het zijn elementaire bouwstenen.
Dat wil zeggen dat ze, volgens de huidige theorieën, zelf niet meer uit andere deeltjes zijn opgebouwd.
Uit het overzicht van de bestaande elementaire deeltjes dat hierboven te zien is, blijkt dat de neutrinos tot de groep van de leptonen behoren.
Maar dat is natuurlijk fysica-latijn.
Laten we eens een paar van hun merkwaardige eigenschappen in gewone mensentaal beschrijven.

Het zijn ongeladen deeltjes. Vandaar hun naam: neutrinos.
Andere en beter bekende bouwstenen van het atoom zijn ook ongeladen: de neutronen. Die naam was dus al ingenomen en bijgevolg werd door kernfysicus Enrico Fermi de naam neutrino, “neutraaltje” voorgesteld.

Het zijn deeltjes met een massa die bijna nul is. De drie soorten neutrinos die je in de tabel hierboven ziet, verschillen onderling een beetje in massa.

Ze reageren niet met gewone stof en gaan dus gewoon door ons lichaam, muren, tafels, huizen,…heen, met triljarden per seconde!
Want ze worden in onmetelijke aantallen geproduceerd bij de fusiereacties die zich in de sterren (en dus ook in onze zon) afspelen. Maar ook bij kernsplitsingen ontstaan neutrinos.

Door hun gebrek aan lading, hun zeer kleine massa en hun niet reageren met gewone stof, zijn neutrinos zeer moeilijk te detecteren.
Heel soms reageren ze met elektronen en atoomkernen. Via de straling die daarbij vrij komt (Tsjerenkov-straling), kan men ze ontdekken. Maar door de zeldzaamheid van die reacties, zijn zeer grote massa’s geïsoleerde materie nodig om ze eens “te zien”. Daarvoor zijn ondergronds enorm grote watertanks gebouwd, waarrond een netwerk van sensoren die de sporadische botsingen van neutrinos met elektronen van de watermoleculen moeten detecteren en registreren, zodat de eigenschappen van de neutrinos kunnen bestudeerd worden. De Super-Kamiokande is er zo'n tank.

Rare dingen dus die neutrinos.
Maar waarom houden de kernfysici zich nu speciaal met die rare dingen bezig?
Dit heeft onder andere te maken met het feit dat men denkt dat neutrinos in verband kunnen gebracht worden met de zogenaamde donkere materie waaruit 80% van het bekende heelal blijkt te bestaan. Men hoopt dat studie van neutrinos kan helpen om inzicht te krijgen in wat die donkere materie precies inhoudt.

Jullie zien het dus: over die mysterieuze neutraaltjes is het laatste woord zeker nog niet gezegd!

De Nobelprijstijd komt er weer aan

Eind september begin oktober worden de Nobelprijzen weer uitgedeeld.
Gezien mijn verleden is dit voor mij ieder jaar weer iets waar ik met enige spanning naar uitkijk.
Ik ben echt benieuwd wie de winnaars zullen worden, zeker in de positief-wetenschappelijke domeinen.

En wie mijn blogje een beetje volgt weet dat de minder ernstige Ig-Nobelprijzen eerst aan bod komen.
Ter herinnering: Ig komt van ignoble, "niet nobel" dus.
Overmorgen al, donderdag 29 september, worden de prijzen die ons eerst doen (glim)lachen en ons daarna doen nadenken, in Boston USA wereldkundig gemaakt.
En dit jaar is de bekendmaking live op YouTube te volgen. Maar dan moet je er wel heel veel voor over hebben. Want 29 september 7.30 pm in Boston is vrijdag 30 september om half twee ‘s nachts bij ons…
Dat zal voor de meesten wel iets te veel gevraagd zijn vermoed ik.
Je kan in elk geval ‘s anderendaags op de site van de organisatoren, Impropable Research, gaan kijken welke merkwaardige onderwerpen dit jaar bekroond zijn.

Om even de sfeer waarin dat Ig-feest verloopt te schetsen, toon ik hieronder een fragment uit de proclamaties van vorige jaren.
De organisatoren gebruiken ieder jaar een klein meisje, Miss Sweetie Poo, dat de laureaten die hun prijs komen toelichten tot de orde roept als hun uitleg te lang begint te duren. Met een duidelijk “Please stop, I’am bored” – “Stop alstublieft, je verveelt mij”, stuurt ze de geleerde heren zonder pardon naar huis.
Probeer je zoiets maar eens voor te stellen bij de o zo stijve ceremonie van het Zweedse Nobelprijscommité…

Een nieuw driehoeksgeval - oplossing

A: PX + PY + PZ = ?
B: met Pythagoras kunnen we h berekenen: 1m² = 1/4m² + h² of h = (√3)/2m 
    Nu kunnen we de oppervlakte van onze grote gele driehoek berekenen:
    1m.(√3)/4m = (√3)/4m²
C: de som van de oppervlakten van de rode, blauwe en kleine gele driehoek =
    de oppervlakte van de grote gele driehoek.
    En dus is PX/2m + PY/2m + PZ/2m = (√3)/4m²
Waaruit volgt: PX + PY + PZ = (√3)/2m = 0,87m 

Nog een paar merkwaardigheden.
Indien de lengte van de zijden d was, dan zou h = d.(√3)/2
en PX + PY + PZ = d.(√3)/2
Daaruit volgt:

In een gelijkzijdige driehoek is de som van de afstanden van P tot de drie zijden = de hoogte van de driehoek.
Daarenboven is de som van de afstanden van P tot de drie zijden onafhankelijk van de ligging van P binnen de driehoek en dus voor een bepaalde driehoek constant.

Mooi toch!

En toch beweegt hij…niet

De maandag-illusie van vandaag is een voorbeeld van de “two stroke” bewegingsillusie.
Dat aparte beelden die voldoende snel achter elkaar worden getoond een bewegingsillusie opwekken, weten we natuurlijk: film en TV steunen er op.
Maar hier gaat het om een eigenaardige variant
Wanneer twee statische beelden (vandaar two stroke) snel na elkaar getoond worden, gevolgd door een effen grijs beeld, interpreteren onze hersenen deze montage als een doorlopende voorwaartse beweging.
Blijkbaar is dat effen beeld na de twee identieke foto’s essentieel opdat de illusie zou ontstaan.
Voor de verklaring kan je dit pdf-bestand lezen

Bron beeld: George Mather

Zot zijn doet geen zeer!

“Huuge klemmers en verre zwemmers ziede zelden op ulder bedde sterven” zei mijn grootmoederke altijd.
Dat heeft de mamoeska van deze Oekraïense waaghalzen zeker nooit gezegd.
Of ze hebben haar wijze raad in de wind geslagen.
Gek zijn doet inderdaad geen zeer.
En hoe zijn ze terug naar beneden gekomen?
Griezel maar mee. Liefst in HD en fullscreen…

Weet je nog oudje?

Ogen dicht!
Niet kijken naar dat schitterend Japannerke!
Gewoon luisteren!
Karen Carpenter is terug!
Waar is de tijd? Ik voel me opeens meer dan 40 jaar jonger!
En ik ben er zeker van dat de jongskes, die The Carpenters nooit gekend hebben, hiervan ook kunnen genieten op zaterdagmorgen.
De Japannerkes mogen dan wel  “imitatorkes” zijn, in dit geval mag dat gerust van mij.

Schitterend, vind ik!

Een nieuw driehoeksgeval

Het was al een tijdje geleden, maar vandaag is het er weer: een driehoeksgeval.
Haal dus uw oude of jonge meetkundekennis maar boven om dit vrijdagpuzzeltje op te lossen.
En heel straffe meetkunde moet dat niet zijn: de oppervlakte van een driehoek en de stelling van Pythagoras moeten volstaan.

De gele driehoek is gelijkzijdig met zijden van 1 meter.
Vanuit P construeren we de loodlijnen PX, PY en PZ.
De vraag is simpel: bereken de lengte van PX+PY+PZ.
Stuur me je antwoord tegen zondagavond: herve.tavernier2@pandora.be
Maandagavond om 21.30u. geef ik hier een oplossing.

Hoe groot en hoeveel?

Van veel “dingen” waarover we in de media iets zien, horen of lezen, kunnen we ons de afmetingen of de aantallen moeilijk voorstellen.
Via één van haar vele sites probeert de BBC ons daarbij te helpen door “die dingen” te vergelijken met iets wat we kennen.

Hoe groot is bijvoorbeeld het fameuze ruimtestation ISS wel?
Welke afstand hebben die Mars Rovertjes, die sinds 2003 op de rode planeet rondrijden, eigenlijk al afgelegd?
Hoeveel gesneuvelden, gewonden, vermisten, overlevenden, waren er eigenlijk in de slag van Waterloo?
Hoe groot was het aantal slaven, stemgerechtigden en verkozenen in het oude Athene, de bakermat van de democratie?

Met BBC Dimensions kan je daar een idee van krijgen door bijvoorbeeld het ISS eens te projecteren op een Google Map waarop je huis te zien is.
Of door je het aantal Atheense stemgerechtigden eens te laten vergelijken met het aantal inwoners van je straat of je dorp.
Soms erg verrassend!
Klik op het beeld hieronder en test het eens uit.

Zie ze (nog beter) vliegen

Het is niet de eerste keer dat ik hier een Google Maps mashup presenteer die realtime-informatie geeft over vliegverkeer.
Maar Planefinder.net heeft zijn mashup recent een uitgebreide update gegeven.
Je kan niet alleen duizenden vliegtuigen over heel de wereld volgen, je kan ook:

1. het vliegverkeer over een bepaalde periode zichtbaar maken via een terugspeelknop (playback)
2. door er op te klikken: gedetailleerde informatie krijgen over elk zichtbaar vliegtuig: foto’s, tekeningen, vluchtinformatie enz.
   Klik je op een foto, dan kan je een diareeks over het vliegtuig bekijken.
3. filteren op hoogte, snelheid en luchtvaartmaatschappij. Hou er rekening mee dat niet alle maatschappijen zichtbaar zijn: KLM wel b.v, maar Brussels Airlines niet…
4. een bepaald vliegtuig zoeken op locatie, vluchtnummer, luchtvaartmaatschappij en de vlucht ervan volgen.
   Veronderstel dat je b.v. de vlucht van een familielid wil volgen: als je het vertrekuur kent, tik je het vluchtnummer in en je ziet het tuig vliegen
5. de vluchtroute opslaan als een KML-bestand en in Google Earth bekijken
6. de Planefinder Google Map op een webpagina embedden
7. en wat dacht je: Planefinder kan je ook volgen op Twitter en Facebook.

Beter dan mijn uitleg hierboven is de demonstratie in volgend YouTube-filmpje. Maar je moet vooral zelf alles uittesten.

Planefinder uitgelegd

Hieronder heb ik een stukje Planefinder-kaart ge-embed. Maar een grotere weergave is zonder twijfel veel beter.
Alles bijeen: een interessant speelgoedje voor de vliegtuigenthousiastelingen en -spotters.
En het kan zo nu en dan ook nuttige informatie opleveren.

Ons zonnestelsel fantastisch uitgelicht

NASA heeft onlangs een nieuwe site geopend waar iedereen met interesse voor astronomie en ruimtevaart zijn hartje volop kan ophalen.
Het bijzondere aan deze site is dat je hier ons zonnestelsel kan bekijken vanuit het standpunt van satellieten die rond onze aardbol draaien en dat alles in realtime!
Eyes on the solar system is de place to be.

Je moet wel eerst een plugin voor je browser installeren vóór je aan de slag kan.
En hou er rekening mee dat de site complex is en een zeer uitgebreid arsenaal aan navigatiemogelijkheden bezit.
Het is dus ten zeerste aan te raden om eerst de intro en de tutorials te bekijken (zie de rode kadertjes op het beeld hierboven) vooraleer je aan een persoonlijke zoektocht begint.
Maar als je eenmaal weet hoe je moet tewerk gaan, kan het feest beginnen.
Je kan je exploratie b.v. starten op basis van de positie van een bepaalde satelliet en de reis van die satelliet tussen de planeten en manen in realtime (!) volgen.
Of je kan vanaf een planeet vertrekken en zijn baan rond de zon in de tijd (ook versneld of vertraagd) volgen.
Of je kan de weg van een satelliet bekijken vanaf zijn lancering: een periode van tientallen jaren kan zo in enkele minuten zichtbaar gemaakt worden.

Geen eenvoudig ding die site, maar wie interesse heeft voor de kosmos, zal zeker niet ontgoocheld worden, integendeel: uren exploratieplezier gewaarborgd!

Kort maar krachtig–oplossing

Er zijn 9 getallen van één cijfer.
Er zijn 90 getallen van twee cijfers.
Er zijn 900 getallen van drie cijfers.
Er zijn 9.000 getallen van vier cijfers.
Alles samen tot 9999: 9 + 180 + 2700 + 36.000 = 38.889 cijfers.
Maar om 10.000 te schrijven hebben we nog eens vijf cijfers nodig.
Dus: we moete 38.889 + 5 = 38.894 cijfers neerkrabbelen om alle getallen van 1 tot en met 10.000 op papier te krijgen.
Daar ben je dus wel een tijdje zoet mee: veronderstel dat je een halve seconde per cijfer nodig hebt, dan ben je daar meer dan 5 uur mee bezig.
En puzzelaar Roger laat me weten: "Een goede typiste ( vrouwen zijn daar beter in dan mannen) aan 200 aanslagen per minuut doet dat in drie uur en een half. Tot een miljoen schrijven duurt dan heeeeel lang"
Bezin dus voor je de proef op de som wil nemen…

Beweegt het wel?

Concentreer je aandacht op het kruisje in het midden en ervaar wat voor een effect dat heeft op het boosaardig figuurtje dat plots te voorschijn komt.

Bewegen kan een illusie zijn

Deze bewegingsillusie is bij velen van ons bekend uit hun jeugdjaren: als je van een draaimolen sprong, leek alles om je heen ook een tijdje te draaien.
En wie in een fitness-centrum of thuis van een loopband stapt ondervindt hetzelfde effect: het is net of de vloer nog even door beweegt en je moet je concentreren om niet te vallen.

Een team onder leiding van onderzoeker Davis Glasser geeft in PNAS een verklaring voor deze gekende illusie. Ze ontdekten dat er in onze hersenen zenuwcellen aanwezig zijn die ons beweging doen zien bij stilstaande voorwerpen als we een tijd bewegende voorwerpen hebben waargenomen. En die tijd mag verrassend kort zijn: 25 milliseconden is voldoende!
Volgens Glasser zou deze illusie ons helpen bij het inschatten van de snelheid en de richting van bewegende voorwerpen.
Maar hoe dat verklaard kan worden moet nog verder uitgezocht worden. We horen het dus nog wel...

Vingerafdruk? Voetafdruk!

Het identificeren van personen kan op verschillende wijzen gebeuren.
Het komt er steeds op aan om een uniek patroon aan een individu te kunnen koppelen. Om efficiënt te zijn moet het patroon moet zelfs eeneiige tweelingen van elkaar kunnen onderscheiden .
De best bekende methode is die van de vingerafdruk.
Maar ook de irisscan en de stemherkenning worden veel gebruikt.
Een nieuwe effectieve methode lijk er nu bij te komen: de loop-identificatie.
Mensen herkennen aan hun manier van stappen dus.

Todd Pataky van de Shinshu Univeristy publiceerde onlangs in Interface het resultaat van een "loop-onderzoek" Bij 104 proefpersonen kon de identificatie in 99,8% van de gevallen correct kon gebeuren op basis van hun looppatroon.
Een zeer accurate identificatiemethode dus.
Hij liet de proefkonijnen daarvoor over een speciaal stukje vloer lopen dat vol zat met sensoren. Die sensoren registreerden de druk die door de voeten werd uitgeoefend. Die druk hangt af van de wijze waarop iemand loopt.
Het looppatroon levert dus een uniek drukpatroon op.
Computers kunnen zo’n drukpatroon gemakkelijk in een databestand opslaan en daarmee snel mensen identificeren.
En registratiestroken kunnen gemakkelijk aangebracht worden in vloeren van luchthavens, stations, banken enz.

Na de vingerafdruk de voetafdruk dus.
En je moet nu niet overal op je tenen gaan lopen, want dan ben je al bij voorbaat verdacht…

Uit betere tijden

1 januari 2002.
Geen vuiltje aan de lucht toen.
Vooral de tempelscènes zijn met veel voorspellend inzicht gekozen…

Maar er komen soms andere tijden…

Kort maar krachtig

Veronderstel dat je alle getallen van 1 tot en met 10.000 onder elkaar wil opschrijven.
Hoeveel cijfers moet je dan in totaal neerschrijven?

Als je “de tel niet kwijtgeraakt”, laat het me dan weten tegen zondagavond: herve.tavernier2@pandora.be
Maandagavond om 21.30u. kan je hier zien of je juist geteld hebt.

Werelderfgoed op een Google Map

De Unesco heeft 911 monumenten, gebouwen en natuurgebieden geklasseerd als werelderfgoed.
Via UNESCOplaces.org kan je nu op een Google Map gaan kijken waar dat erfgoed zich precies bevindt en wat het erfgoed inhoudt.

De ronde markers op de kaart geven aan hoeveel erfgoedsites er op een bepaalde plaats op aarde te vinden zijn.
Inzoomen levert meer en meer detail op wat de ligging betreft.
Klik je op een marker dan krijg je uitgebreid uitleg, met extra kaarten en extra links naar verdere informatie.
Op de startpagina kan je kiezen uit de culturele en natuurlijke erfgoedsites en je kan je selectie verder verfijnen met een uitgebreide set zoekcriteria.
Wil je kiezen aan de hand van een foto, dan hoef je maar op de beelden onder de kaart te klikken.
En als je met de muis over een foto beweegt zie onmiddellijk op hoeveel uren vliegafstand het erfgoed van bij u thuis ligt.
Maar thuis is hier wel een rekbaar begrip, want ik wordt bijvoorbeeld in Aalst gesitueerd in plaats van in Romershoven. Hoe durven ze!

In elk geval een interessante toepassing van Google Maps, zowel voor wie gewoon het werelderfgoed wil leren kennen, als voor degene die bij de voorbereiding van een reis naar informatie over niet te missen bezienswaardigheden zoekt.

Handig en… voetig

“Oas ge dá allemool kunt, moede niemeer weerken” zei mijn moederke altijd in haar Gents dialect.

Handig en voetig!

Een zuur anti-hik-truukje

Mij gebeurt het zelden, maar Mia heeft er nu en dan last van: de hik.
Een vervelend ding dat je lichaam helemaal door elkaar schudt.
Ik weet dat er allerlei truukjes bestaan om van de hik af te geraken: adem in houden (niet te lang natuurlijk…), water drinken, een lepel kristal suiker inslikken,...
Meestal boter aan de galg.
Maar wat volgens mijn internetbron wel werkt: een paar koffielepels wijnazijn!

Een uiterst zuur truukje, dat besef ik best.
Maar beschouw het als een gouden raad van tante Kaat. Misschien komt het nog ooit van pas.
Mia is in elk geval voorbereid voor de volgende hikbui!

Lucifers - oplossing

Van 5 vierkanten 7 vierkanten maken door slechts 2 lucifers te verplaatsen, kan bijvoorbeeld zó:

Tot vrijdag!

Een super maandag-illusie

Vandaag een illusie om duimen en vingers bij af te likken.
Dat vind ik toch.
Ik weet dat ik in herhaling val, maar met deze illusie wordt nog eens overduidelijk dat wat we zien, de interpretatie die onze hersenen geven aan de signalen die ze van onze zintuigen binnen krijgen. En die interpretatie is niet constant.
Lees eerst verder en bekijk dan onderstaand geanimeerd beeld.
Of beter nog: nadat je verder gelezen hebt, klik je op onderstaand beeld zodat je het in een apart venster ziet. Wacht tot de animatie vlot werkt.
Scherm nu met vingers, je vuist of iets anders het centrum van het beeld af: je ziet de beweging van de bolletjes versnellen!
Scherm de rand van het beeld af: je ziet de beweging van de bolletjes vertragen!
Beweeg je vuist vóór het beeld heen en weer en je ziet variaties in de snelheid van de bolletjes.
Raar maar waar! Tenzij deze illusie voor u niet werkt?

Geur blijft (voorlopig) nog analoog

De wetenschap is er in de voorbije decennia in geslaagd om visuele en auditieve signalen te digitaliseren: beelden en klanken zijn in nullen en enen om te zetten.
We fotograferen en filmen digitaal en we luisteren naar gedigitaliseerde klanken op mp3-spelers.
Maar geuren blijven voorlopig buiten schot. De digitale reuk-TV bijvoorbeeld bestaat nog niet. Gelukkig wellicht, want het zou soms wel eens kunnen stinken. 

Als chemist hebben reukstoffen mij altijd geïnteresseerd.
30 jaar geleden, in de jaren ‘80, liet ik geïnteresseerde leerlingen tijdens vrijblijvende vrijdagavondlabo’s allerlei chemie-dingen doen waar we tijdens de normale lessen geen tijd voor hadden.
Parfum maken onder andere.
En om het wat cachet te geven, bedachten we het best gelukte brouwsel met een Franse naam: “Saint Sépulcre”.
Als je weet dat de naam van onze school “Heilig-Grafinstituut” was, zal je begrijpen waarom, maar je zal je misschien ook afvragen of het geurtje connecties had met die nogal lugubere schoolnaam. Ik kan jullie geruststellen: wat we brouwden was absoluut geen lijkengeur!

De parfums die ik toen samen met mijn leerlingen maakte, waren dikwijls een mix van natuurlijke extracten (essences) en synthetische geurstoffen. De essences kon ik halen bij apotheker Castro in Hoeselt, de synthetische geurstoffen hadden we in ons goed uitgerust labo beschikbaar.
Parfum maken in het middelbaar onderwijs met synthetisch stoffen was, al zeg ik het zelf, in de jaren ‘80 relatief vooruitstrevend.
Want pas 50 jaar geleden begonnen de synthetische geurstoffen de essences te verdringen.
Chemici zijn er in de loop van de 20ste eeuw in geslaagd reukstoffen volop in het laboratorium te maken, waardoor de kostprijs een heel stuk lager werd.
Een goed voorbeeld is de zoete geur van coumarine . Die geurstof werd vroeger uit tonkabonen en uit bepaalde gras- en klaversoorten geëxtraheerd. Nu wordt coumarine uit petroleumderivaten gesynthetiseerd, waardoor het meer dan honderd keer goedkoper werd.
De structuur hieronder laat zien dat het om een relatief eenvoudige chemische stof gaat, maar toch heeft het tot eind 19de eeuw geduurd vóór scheikundigen in staat waren om ze in het labo te maken. Daar zit trouwens een voor chemici beroemde naam aan vast: W.H. Perkin, de man die ook de beroemde kleurstof mauveïne synthetiseerde.
Perkin stelde voor de synthese van coumarine een speciale soort reactie op punt:  de Perkin-reactie…

Synthetische geurstoffen zijn vandaag zo goedkoop dat ze slechts 3% van de kostprijs van een parfum uitmaken. De overige 97% zijn voor rekening van marketing en reclame.
Door die goedkopere prijs van de basisstoffen, zijn er tegenwoordig op internet heel wat sites waar je informatie kan vinden om je eigen parfum te brouwen. Een paar voorbeelden: Basenotes.net – How to make your own fragrances – Indieperfumes – Perfumeshrine.
Zoiets bestond nog niet toen ik mijn leerlingen enthousiast hun eigen “riekwater” liet brouwen.
Je zou dus kunnen zeggen dat hoewel geur nog niet gedigitaliseerd is, het toch de digitale internetwereld is die het experimenteren met geurstoffen gemakkelijker maakt.
Geur is dus toch al een beetje gedigitaliseerd....

We leven altijd in het verleden.

Doe op zaterdag eens het volgende experiment op de badkamer of in je bed.
Raak op precies hetzelfde moment met je ene hand je neus aan en met je andere hand één van je voeten.

Je zal die twee aanrakingen als gelijktijdig ervaren.
Maar dat kan eigenlijk niet.
Want de zenuwimpuls van je neus naar je hersenen moet toch een kortere weg afleggen dan die welke van je voet naar je hersenen gaat.
Hoe komt het dan dat we toch gelijktijdigheid ervaren?
Volgens David Eagleman van het Salkinstituut heeft dit te maken met het gegeven dat onze hersenen tijd nodig hebben om iets bewust te ervaren. En ze wachten tot alle relevante analoge signalen binnen zijn voor ze die interpreteren. Wat binnen die “wachttijd” binnenkomt wordt als gelijktijdig ervaren.
Uit de experimenten van Eagleman blijkt dat de tijd tussen het moment waarop iets gebeurt en het moment waarop wij ons daar bewust van zijn, ongeveer 80 milliseconden bedraagt.
We leven dus altijd in het verleden. Slechts 80 milliseconden, dat valt nog mee.
Ik denk er te kennen die veel meer achter lopen… 

Lucifers

Lang geleden dat we hier nog eens met vuur gespeeld hebben!
Vandaag doen we daar wat aan met een klassiek en niet moeilijk luciferpuzzeltje.


Hierboven zie je 5 vierkanten.
Hoe kan je daar 7 vierkanten van maken door slechts twee lucifers te verplaatsen?
Uiteraard mogen de lucifers niet overlappen. Ze moeten ook aansluiten (dus geen open uiteinden). En je mag natuurlijk ook geen lucifers breken…
Laat me tegen zondagavond weten hoe dat kan: herve.tavernier2@pandora.be
Maandagavond om 21.30u. toon ik een oplossing.

Het kan verkeren

Met een nieuwe regering op komst(?) en met een nieuwe eerste minister aan het roer kan er wellicht van alles veranderen.
Ook bij “den armée belge”.
Het kan verkeren zei Bredero…

Bye bye Pieterke !

Komt LiFi na WiFi?

Velen van ons maken al dagelijks gebruik van draadloze netwerken.
WiFi is dus ingeburgerd.
Maar als je bijvoorbeeld met meerdere toestellen via hetzelfde WiFi-netwerk aan het surfen bent, mag je niet ongeduldig worden. Want snel gaat het dan niet meer.
Probleem dus, want wachten kan niet meer in deze tijd.

Wifi werkt met radiogolven in het 2,4 of 5,0 GHz-gebied.
Maar radiogolven zijn natuurlijk niet de enige soort golven in het elektromagnetisch spectrum.
Ik zet ze hier nog eens eventjes allemaal op een rijtje:

Ik heb bewust zichtbaar licht in een kadertje gezet, omdat de Duitse fysicus Harald Haas een methode ontwikkeld heeft waarbij data draadloos getransporteerd worden met behulp van LED-licht.
Waar het op neer komt: de intensiteit van het LED-licht wordt met een zeer hoge frequentie gevarieerd. Zo snel dat ons oog die variaties niet kan waarnemen. Maar geschikte sensoren kunnen dit wel.
Draadloos datatransport met licht: Lifi in plaats van Wifi !

Volgens Haas kunnen zo datastromen gerealiseerd worden van veel meer dan de 10 megabit per seconde die nu met WiFi mogelijk zijn.
Daarenboven gaat zichtbaar licht, in tegenstelling tot radiogolven, niet door muren heen: veel minder beveiligingsproblemen.
Haas is er van overtuigd dat in de nabije toekomst de data voor onze laptops en smartphones gewoon via de kamerverlichting zal uitgezonden worden.
En minstens even belangrijk: gedaan met de welles-nietes discussie over de schadelijkheid van hoogfrequente radiogolven (zoals die welke voor GSM-communicatie worden gebruikt): zichtbaar licht is onschadelijk, des temeer omdat zijn systeem zelfs bij zeer lage lichtintensiteiten werkt.
Veel belovend dus.
Binnenkort(?) moet je dus maar gewoon je LED-lamp aandoen om naar mijn blogje te surfen.
En kijk maar eens hoe Harald Haas dat zelf allemaal uitlegt:

45°

Google Maps biedt al een tijdje de mogelijkheid om een aantal plaatsen op aarde in zogenaamd vogelperspectief (birds eye view) te bekijken.
Recent zijn er 24 nieuwe steden aan dit lijstje toegevoegd.
Google Maps Mania heeft een diamontage samengesteld met de beste beelden die onder 45° in Google Maps te vinden zijn.
Klik op het beeld en geniet mee.

Fruitpuzzel–oplossing

m = prijs van 1 meloen   p = prijs van 1 appelsien  a = prijs van 1 bakje aardbeien  en g = prijs van 1 mango.

m = p + 1/3p = 4/3p
a = m + p
g = a – m
m + p + a + g = € 6,80

Dus is g = m + p – m = p. Een mango kost dus evenveel als een appelsien.
m + 2p + a = € 6,80
m + 2p + m + p = 2m + 3p = 8/3p + 9/3p = 17/3p = € 6,80 of p = €1,20 = g
a = 7/3p = € 2,80
m = 4/3p = €1,60

Voilà: 1 meloen kost €1,60   1 appelsien kost €1,20   1 bakje aardbeien kost €2,80
en 1 mango kost €1,20.
Smakelijk! Want fruit is gezond.

 

Ruimtezicht-illusie

Tijdens mijn middelbare studies aan het Sint-Gregoriusinstituut (nu Benedictuspoort) te Ledeberg bij Gent, volgde ik de studierichting wetenschappelijke A.
Dit was geen echt bewuste keuze.
Ik behoorde immers tot de generatie van juist na de schoolstrijd.
Dat was de tijd dat er plots veel middelbare scholen hun deuren openden, ook in kleinere centra.
Zo werd in 1957 in Merelbeke, waar ik woonde, op een boogscheut van Gent, een afdeling van het Sint-Gregoriusinstituut opgericht. Met één studierichting: de Moderne Humaniora.
Na drie jaar kon ik daar niet meer verder en ik trok dan met de meeste van mijn klasgenoten naar Ledeberg, naar de enige studierichting die daar aansloot bij mijn Merelbeekse Moderne: de Wetenschappelijke A.
Wetenschappelijke A was een studierichting met een zeer sterk accent op wiskunde: in het 6de jaar liefst 9 uur algebra, boldriehoeksmeetkunde, rekenkunde, analytische en beschrijvende meetkunde!

Ik moest aan dat alles terugdenken toen ik dit blogje over de maandag-illusie van vandaag aan het voorbereiden was.
In het 5de jaar van de Wetenschappelijke A kregen we een cursus ruimtemeetkunde.
Ik had het daar echt moeilijk mee, want ik kon moeilijk inzicht krijgen in de figuren in ons handboek.
Ruimtelijke constructies, gesimuleerd in een plat vlak, zijn niet door iedereen gemakkelijk te doorgronden.
Dit wordt nog eens duidelijk geïllustreerd in onderstaand filmpje: een 2D-medium zoals papier en film, maakt het moeilijk om het onderscheid te maken tussen wat echt ruimtelijk is en wat in één vlak ligt.
Zo ontstaan er merkwaardige ruimtezicht-illusies.
Kijk maar:

Kan je ruimtelijk van plat onderscheiden?

Gratis e-boeken

Zin in een gratis reisgids voor Parijs? 
Zoek je een gratis leerboek over Excel 2010?
Geen probleem! Je kan altijd eens proberen bij Bookboon.com.
Misschien vind je daar wel iets naar je zin, ook in het Nederlands.
En denk maar niet dat je een dure e-boek reader nodig hebt om de gedownloade boeken te lezen: het zijn gewone pdf-bestanden en die kan iedereen wel openen.
Succes!

Astronautenlol

NASA heeft onlangs via NPR een filmpje vrijgegeven over het dagelijks leven van astronauten in hun ruimtecapsules. En ze hebben er een koddige reportage van gemaakt, weliswaar met beelden van de missies uit de jaren 80.
Ruimtevaart kan dus ook zijn plezierige momenten hebben!

Fruitpuzzel

Fruit is gezond, maar heel goedkoop is het wel niet altijd.
En dan is het goed dat je een beetje blijft oefenen in het berekenen van de kostprijs.
Dat moet daarom niet moeilijk zijn.

In de fruitwinkel kost één meloen 1/3 meer dan wat één appelsien kost.
Een bakje aardbeien kost zoveel als één meloen en één appelsien samen.
Een mango kost zoveel als een bakje aardbeien min de prijs van een meloen.
Als je 1 meloen + 1 appelsien + 1 bakje aardbeien + 1 mango koopt, betaal je € 6,80.
Hoeveel is dan de prijs van 1 meloen, van 1 appelsien, van 1 bakje aardbeien en van 1 mango?
Bereken me dat eens en laat het me weten tegen zondagavond: herve.tavernier2@pandora.be
Maandagavond om 21.30u. kan je hier controleren of je juist gerekend hebt.

1 september

Als je zoals Mia en ik jarenlang in het onderwijs actief was, dan voel je nog altijd een lichte kriebeling als augustus weer zijn laatste dag gesleten heeft.
Je weet en voelt nog altijd hoe het was zo’n 1 september: verwachtingen, plannen, ideeën, om er weer 180 lesdagen lang samen met die bende jonge mensen iets bijzonders van te maken.
En je weet dat dit niet simpel is vandaag de dag. Veel minder simpel dan toen je zelf nog aan de slag was. 
De discussies in de kranten over het niveau en de resultaten van ons Vlaams onderwijswerk zwiepen van het ene uiterste naar het andere: op peil, ondermaats, achterbakse didactiek, teveel nieuwlichterij,..?
Weet dan dat onderwijs al altijd bij uitstek het domein geweest is waar iedereen zijn zegje over heeft.
Maar meer nog dan elders geldt hier: de beste stuurlui staan aan wal.
En daarom aan alle collega’s die er vandaag weer met hart en ziel aan beginnen: een bijzonder boeiend jaar gewenst!