En toch botsen ze niet

Onze naaste buren komen vandaag thuis van een reis naar Kreta.
Griekenland, Kreta, Santorini, Rhodos,…, het blijven ondanks de Griekse economische crisis, favoriete vakantiebestemmingen.
Dat werd me nog eens heel duidelijk toen ik, bij mijn speurtocht naar de terugvlucht van mijn buurman en –vrouw, op een site terecht kwam, waar men de trafiek van de burgerluchtvaart rond Griekenland in realtime toont.

Op de kaart zie je de ligging van de belangrijkste Griekse luchthavens en alle burgerlijk luchtverkeer in de buurt.
Als je op één van de vliegtuigjes klikt, krijg je de vluchtlijn en in een tabel rechts van de kaart, de vluchtdetails voor dat vliegtuig.
En nog veel meer.
Er zit inderdaad nog heel wat bijkomende informatie in deze Google-Maps-mashup verborgen.
Klik maar op het beeld hieronder, dan kan je zelf wat experimenteren.
Maar je moet eerst even op “accept” klikken links onderaan het venstertje dat je bij het openen van de kaart voorgeschoteld krijgt.

Ongelooflijk hoe druk het is hoog boven onze hoofden.
En toch botsen ze niet (of toch zelden…)

Kroostrijk-gezin-puzzel - oplossing

Zei de broer tegen zijn zus: “Zus, je hebt evenveel broers als zussen”.
Antwoordde die zus aan die broer: “Broer, je hebt twee keer zoveel zussen als je broers hebt”.

Laat ons het aantal jongens in het gezin voorstellen door x.
En het aantal meisjes door y.
Wat de broer tegen zijn zus zegt kan je dan neerschrijven als: x = y – 1
En het antwoord van die zus aan die broer is te noteren als: y = 2(x – 1)
Waaruit y = 4 en x = 3
Er zijn dus 7 kinderen in dat gezin.
Anno 2011: kroostrijk voorwaar!

Samen in de maat…of niet?

De visuele illusie van vandaag, die ik hier spijtig genoeg niet kan embedden, toont ons 4 gekleurde ronde schijfjes die alle 4 op hetzelfde ogenblik, dus “in de maat”, van kleur veranderen.
Maar let op: opdat onze hersenen dat “in de maat” zouden zien, moet de achtergrond van de vier schijfjes egaal zijn (zoals in het linkse beeld hieronder).
Als dit niet het geval is, en we delen de achtergrond verticaal in twee gedeelten die sterk contrasteren (zoals in het rechtse beeld hieronder), dan geraken onze hersenen door dat contrast in de war.
Het gevolg: het in de maat knipperen wordt nu door onze “grijsroze cellen” anders geïnterpreteerd.
Klik maar eens op onderstaand beeld, en volg de instructie op de roodpaarse achtergrond onder de schijfjes.
Je zal dan het met je eigen hersenen kunnen vaststellen wat voor problemen ze kunnen hebben met het groeperen van prikkels bij veranderend contrast!

Angry Birds

Zaterdag en dus tijd voor een beetje ontspanning.
Ik ga hier maar eens meedoen met de internet-spelletjes hype van het moment: we gaan Angry Birds online spelen.
Angry Birds is eigenlijk een fysica-spelletje.
Het steunt op de wetten van de schuine worp:

De projectielen zijn hier… vogeltjes.
De lanceerinstelling is een katapult.
Het doel: een stellage waarin (groene) varkentjes verscholen zitten.
De bedoeling: zo snel mogelijk alle varkentjes naar de varkenshemel helpen.

En er zijn vogeltjes van allerlei pluimage:

De rode zijn doodgewone projectielen.
Maar alle andere doen bijzondere dingen als je op het speelscherm tikt.
Grijze vermenigvuldigen zich.
Gele versnellen en vernietigen vooral hout.
Zwarte ontploffen.
Witte laten bomeieren vallen.

Enfin bekijk maar eens hoe je het spelleke moet spelen in het filmpje hieronder.
En laat dan het kind maar in je bovenkomen.
Speel het spel!
Je vindt het onder het YouTube-filmpje.
Zorg dat je soep niet koud wordt… 

Zo speel je Angry Birds

Hier kan je spelen.
Ik zou dit spel kunnen embedden, maar dan blijft een jankend melodietje ons eeuwig enerveren.
Niet dus.
Klik maar op het beeld hieronder en zet de klank uit als je dat nodig vindt…

Verdienen rokers een beloning?

Er loopt tegenwoordig op radio, TV, in de kranten, een campagne om met roken te stoppen: Rokers verdienen een beloning.



Roken is inderdaad een dodelijke gewoonte.
Maar... niet altijd alleen maar voor de rokers zelf !

Kroostrijk-gezin-puzzelke

Kroostrijke gezinnen zijn niet meer van deze tijd.
Ik meen te weten dat vroeger, in de jaren ‘50 en ‘60 van de vorige eeuw, een gezin uit minstens 3 kinderen moest bestaan om te kunnen genieten van voordelen verbonden aan het lidmaatschap van de Bond van Grote Gezinnen.
En er waren zelfs 4 telgen vereist om te afslag te kunnen krijgen op het openbaar vervoer.
Ons pa en ma hadden het minimum-quorum bereikt: ik heb een jongere broer en een jongere zus.
En als ik naar de winkel moest, herinnerde mijn moederke mij er altijd aan dat ik niet mocht vergeten van “zegelkes van de kroostrijke gezinnen” te vragen.
Want een vol “boekske” met “gezinszegels” gaf recht op een korting bij aankoop.

De Bond van de Grote Gezinnen is intussen de Gezinsbond geworden.
Er is geen minimum-quorum aan kinderen meer vereist.
En de zegelkes zijn nu vervangen door een elektronische gezinsspaarkaart.

De tijden veranderen dus.
Maar er zijn nog altijd uitzonderingen.
Er zijn nog altijd kroostrijke gezinnen.
Zoals bij de jongen en het meisje uit het puzzelke van vandaag.
Volgend gesprek heb ik van hen afgeluisterd:

Zei de broer tegen zijn zus: “Zus, je hebt evenveel broers als zussen”.
Antwoordde die zus aan die broer: “Broer, je hebt twee keer zoveel zussen als je broers hebt”.

Kan je me laten weten hoeveel kinderen er in dat (redelijk kroostrijk) gezin zijn?
Doe dat dan tegen zondagavond: herve.tavernier2@pandora.be
Maandagavond om 21.30u. tel ik hier de koppen.

Lentestorm op Saturnus

Saturnus, onze geringde planeetbroeder, lag eeuwenlang in bijna ondoordringbare nevelen gehuld.
Maar de moderne ruimtevaart heeft daar verandering in gebracht.
NASA’s Cassini ruimtetuig en ESO's Very Large Telescope (VLT), hebben onlangs hevige gebeurtenissen kunnen waarnemen in de noordelijke hemisfeer van de planeet.

Hieronder zie je een fotomontage van beelden van Saturnus genomen bij verschillende golflengten.
De hevige turbulenties in de atmosfeer zijn duidelijk zichtbaar.

Bron beeld: NASA

Aangezien de omlooptijd van Saturnus rond de zon 30 keer langer is dan die van de aarde, duurt een Saturnusjaar 30 aardse jaren. Iets minder eigenlijk: 29,45 jaren.
De seizoenen wisselen op Saturnus dus ook in datzelfde ritme.
Op noordelijke hemisfeer van Saturnus is het nu lente. En dat gebeurt daar dus maar om de 30 jaar...

Wat dus waargenomen werd, is een echte lentestorm.
En het gaat er op de anders rustige planeet, blijkbaar zeer hevig aan toe.
De storm veroorzaakt een 5000 km brede turbulentie-vlek, vergelijkbaar met de reusachtige rode vlek op Jupiter.
Hieronder zie je een gedetailleerde opname van die storm.

Bron beeld: NASA

Dergelijke stormen op Saturnus zijn volgens de waarnemers heel zeldzaam.
Het is pas de zesde keer sinds het begin van de geregistreerde observaties (1876) dat zoiets is vastgesteld.
Het is een toevalstreffer dat het Cassini-ruimtetuig zich net in de buurt bevindt op het moment dat zo’n zeldzame lentestorm aan de gang is.
Met Cassini en de VLT kunnen nu veel efficiëntere metingen gedaan worden.
De grote gele vlek op het beeld hierboven wijst op enorme hoeveelheden ammoniakkristallen die tot 50 km hoog in de Saturnus-atmosfeer geslingerd worden.
Voor meer informatie over het Cassini-project kan je terecht op http://www.nasa.gov/cassini en http://saturn.jpl.nasa.gov.

Ook op onze aarde zijn lentestormen bekend.
Denk maar aan de tornado’s die op dit moment Amerika teisteren.
Maar hoe verwoestend ook, onze aardse orkanen zijn maar klein bier met wat zich op Saturnus afspeelt.
Onze aarde is, ondanks alles, nog altijd ‘the place to be” van ons zonnestelsel.
Laten we er alles aan doen om dat zo te houden!

Poolshoogte nemen, hoe doe je dat?

Ergens poolshoogte van nemen.
Die uitdrukking kennen we uit ons taalgebruik, in de betekenis van: kijken wat er aan de hand is, zich vergewissen van de situatie.
En het is poolshoogte nemen en niet polshoogte nemen zoals je soms verkeerdelijk kan horen of lezen.
Maar dat die uitdrukking afkomstig is uit de scheepvaart was voor mij onbekend.
Ik ben er achter gekomen bij het lezen van “Het Nova Zembla verschijnsel”, het boek waarover ik het in mijn berichtje van maandag had.

De kapiteins Willem Barentsz en Jacob van Heemskerck leidden een expeditie om een noordelijke doortocht te vinden naar Azië.
Door de gure winter geraakten hun boten vast op Nova Zembla en waren ze verplicht om daar te overwinteren.
Ze lieten hun bemanning regelmatig oefenen in het bepalen van hun positie.
Eén van die bepalingen was het vastleggen van de breedtegraad.

De breedtegraad geeft aan hoever (in graden) noordelijk (of zuidelijk) men zit t.o.v. de evenaar.
Uiteraard heeft de evenaar dan een breedtegraad = 0° en de noordpool een breedtegraad = 90° N.
”Het Behouden Huys”, de overwinteringsplaats van de Hollandse expeditie op Nova Zembla, lag op 76°N.

Voor het bepalen van de breedtegraad gebruikten de bootslieden in de 16de eeuw een eenvoudige maar slimme meetkundige methode.
Het was bekend dat de poolster vlak boven de noordpool staat. Op een kleine afwijking na (minder dan 1°) is dit correct.
Vanuit een bepaalde positie op de aardbol is bijgevolg de hoek waaronder je de poolster boven de horizon ziet, precies gelijk aan de breedtegraad!.
Onderstaande figuur maakt dat duidelijk hoop ik. 
α = β is omdat de benen van beide hoeken loodrecht op elkaar staan.

En β kon men in de 16de eeuw meten.
Met een Jacobsstaf bijvoorbeeld:

Als men dus met de Jacobsstaf de poolshoogte nam, wist men waar men zich bevond.
Als wij poolshoogte nemen, weten we waar we aan toe zijn.
Of hoe een spitsvondige meetmethode alleen nog haar figuurlijke betekenis heeft overgehouden…

Je ligt altijd wel ergens… op straat

Wil je weten waar er ergens ter wereld een straat, een plaats, een provincie,… bestaat die je voornaam draagt?
Klik dan maar even op het logo hieronder en vul je naam in.
Je wordt onmiddellijk naar een Google Map gebracht waar je jezelf in een straatnaam kan terugvinden.
Zoom best uit om een beter overzicht te krijgen.
En elke klik op het rode pinnetje brengt je naar een andere locatie.
Je zal versteld staan hoe ver verspreid je naam wel is op onze aardbol.
Meteen maak je ook een boeiende wereldreis.
Maar…als je bijvoorbeeld John heet, dan wordt dat wel een heel lange reis!
De Hervé’s zijn veel minder dik gezaaid.

Volle-maan-puzzeltje - oplossing

We moesten dus 29,530588 dagen omrekenen naar dagen, uren, minuten en seconden.
Daar gaan we dan.
Het aantal dagen kennen we al. Dat zijn er 29.
En er komt nog iets meer dan een halve dag bij: 0,530588 dagen om precies te zijn.
0,530588 dagen is (0,530588 x 24) uren = 12,734112 uren
0,734112 uren is (0,734112 x 60) minuten = 44,046720 minuten
0,046720 minuten is (0,046720 × 60) seconden = 2,8032 seconden

We zijn er: 29,530588 dagen komt dus overeen met:
29 dagen 12 uur 44 minuten en 2,8032 seconden.
Dat is de tijd tussen twee volle maanden.
Een maand bijna.
Vandaar de naam natuurlijk…

Onze Fata Morgana

De illusie van vandaag is er één die ik echt zelf aan den lijve heb ervaren.
15 jaar geleden (!), tijdens de herfstvakantie 1995 waren Mia, ons Leen en ik, op reis in Egypte.
Een cruise op de Nijl, langs de indrukwekkende historische tempelcomplexen: Luxor, Edfu, Kom Ombo,…
Eén van de laatste dagen reden we heel vroeg in de morgen met de bus van Aswan naar de verbluffende rotstempels van Aboe Simbel.
Een 260km lange tocht door de Nubische woestijn. In een konvooi van meerdere bussen omwille van aanslagen op toeristen in het verleden.

 
En plots zag ik het.
Iets waar ik meer dan 20 jaar lang les had over gegeven, dook ineens op in de warmtespeling van de ochtendzon: een echte Fata Morgana
Gelukkig was de chauffeur bereid om even te stoppen, zodat ik een paar foto’s kon nemen.
Hieronder zie je een scan van één van die foto’s, want in 1995 had ik nog geen digitaal apparaat.



Je ziet in de verte een aantal bergjes en daaronder hun spiegelbeeld.
Dit is beter te zien door de uitvergroting die ik van het stukje in het rood kadertje gemaakt heb:



Het ontstaan van die illusie is een gevolg van de verandering van de dichtheid van de lucht in de lagen boven de woestijngrond.
Die dichtheidsvariaties zijn op hun beurt een gevolg van temperatuurverschillen: hoe warmer de lucht, hoe minder dicht hij is.



Wanneer licht van dichtere lucht naar ijlere lucht overgaat, buigt het naar boven af.
Een waarnemer ziet daardoor het voorwerp lager en omgekeerd: zie onderste lichtweg in de figuur hierboven.
Wanneer licht van ijlere lucht naar dichtere lucht overgaat, buigt het naar beneden af.
Een waarnemer ziet daardoor het voorwerp hoger (of groter) en rechtop: zie bovenste lichtweg in de figuur hierboven.

De reden waarom ik hier nu ineens “mijn” Fata Morgana ten berde breng, heeft met een boek te maken.
In de loop van vorige week kwam ik via Twitter bij “Het Nova Zembla verschijnsel – geschiedenis van een luchtspiegeling” terecht.
Dit werk van de Nederlands fysicus Siebren van der Werf beschrijft en verklaart een soort “Fata-Moragana-achtige” luchtspiegeling die in 1597 door Gerrit de Veer werd waargenomen op Nova Zembla.
Gerrit de Veer was bemanningslid van een Nederlandse expeditie die via de Noordkaap een nieuwe doorgang naar oosten probeerde te vinden.
Tijdens een overwintering op Nova Zembla zag de Veer de zon 14 dagen vroeger dan verwacht boven de horizon opduiken.
De originele beschrijving van zijn waarneming kan je hier lezen.
Op basis van de kennis van de duur van poolnacht kon dit niet: de zon stond nog 5° onder de horizon!

De waarneming bleek een illusie, een luchtspiegeling te zijn.
Het boek legt de hele historie bloot van de waarneming, het ongeloof bij de tijdsgenoten en de uiteindelijke verklaring in 1604 door niemand minder dan de befaamde astronoom Johannes Kepler.

Een boeiend boek, ook voor niet fysici begrijpelijk geschreven door van der Werf.
Het ligt intussen op mijn nachtkastje (en elders).
En toen kwam het mijmeren.
Over 1995, over onze onvergetelijke Egypte-reis, over “onze Fata Morgana”, 15 jaar geleden…

Wat zegt ge?

Ik stam nog uit de tijd van vóór de seksuele revolutie.
Van uit de tijd dat onze ouders op het rechte pad gehouden werden door de regelmatig terugkerende "Missies" waarin de paters Redemptoristen (en andere tisten) hen met donderpreken op hun (o.a.) seksuele plichten wezen.
Van uit de tijd waar we er moesten op letten om niet teveel aandacht aan het “midden-onderste deel” van ons eigen lichaam en dat van anderen te besteden.
Want van teveel… (vul maar in) werd je blind.
Of doof.

En toen kwam die revolutie.
Alle seksuele taboes gingen de prullenmand in.
Men wond nergens nog doekjes om.
Voor wie daar nood aan had, kon alles.
En voor als het niet goed meer kon, kwamen er wel hulpmiddeltjes.
Zoals Viagra bijvoorbeeld.

Maar ik verschoot mij een lelijke bult toen ik gisteren las wat onderzoekers in  The Laryngoscope gepubliceerd hebben: van (teveel?) Viagra gebruiken wordt je doof!

Geloof me nu wat!
Gods wegen zijn echt ondoorgrondelijk!
Zouden die paters Redemptoristen (en andere tisten) dan toch gelijk gehad hebben?
En hoe zit het? Heb jij al een hoorapparaatje nodig?

Struikelsteentje

Een ezel schopt normaal geen twee keer tegen dezelfde steen.
Maar ook de eerste keer kan een lawine-effect veroorzaken.
Als je dan maar goed verzekerd bent!

Volle-maan-puzzeltje

Het was een paar dagen geleden weer eens volle maan.
Een maandelijks verschijnsel.

Vandaag een vrij eenvoudig puzzeltje daarover.
Eerder een rekenoefeningetje dan een echte puzzel.
Kwestie van onze rekenvaardigheid wat te oefenen en op peil te houden.

Tussen twee opeenvolgende volle manen zitten er 29,530588 kalenderdagen.
Mijn vraag: hoeveel tijd is dat uitgedrukt in dagen, uren, minuten en seconden?
Ter verduidelijking het antwoord moet iets zijn in de vorm van
29 dagen 5uur 22 minuten en 6,7895 seconden.
Maar dat is natuurlijk niet de juiste oplossing.

Haal je rekenmachientje dus maar boven en laat het me weten tegen zondagavond: herve.tavernier2@pandora.be
Maandagavond om 21.30u. toon ik hier de berekening.

En zie hoe snel het gaat: de maan is maandag al serieus afgenomen (nog 68% verlicht) en al bijna aan haar laatste kwartier toe (50% links verlicht op dinsdag 24 mei).

Rijden op water: dichterbij?

Waterstofgas als energiebron is op het eerste gezicht een interessant alternatief voor de fossiele brandstoffen waarmee we ons vandaag nog altijd behelpen.
Maar die fossiele brandstoffen zijn eindig en bij (overmatig) gebruik produceren ze (overmatig) veel CO₂, met alle nare gevolgen vandien.

Waterstof heeft dat nadelig effect niet.
Want bij verbranding van waterstofgas met zuurstof uit de lucht, ontstaat gewoon water.
En energie.

En in brandstofcellen kan die omzetting met een behoorlijk hoog rendement verlopen.
Veel belovend dus en… niet vervuilend.

Maar: waar komt dat waterstofgas vandaan?
Niet moeilijk: uit de omgekeerde reactie: de splitsing van water in waterstofgas en zuurstofgas.
En water is er op aarde in overvloed.



Evenwel: je ziet dat er ook energie nodig is om die splitsing mogelijk te maken.
En daar wringt het schoentje.
De energie die voor de splitsing nodig is, is behoorlijk hoog.
We kunnen wel zonne-energie gebruiken als bron, maar splitsing van water in waterstof en zuurstof verloopt niet zo efficiënt.
Maar misschien moeten we zeggen: verliep niet zo efficiënt.
Want en groep Australische en Amerikaanse wetenschappers hebben een katalysator ontdekt die de efficiëntie zeer sterk kan verhogen.
In een artikel in Nature dat op 15 mei gepubliceerd werd, laten ze weten dat de katalysator in kwestie een magnesiumverbinding is, die veelvuldig voorkomt als een zwarte aanslag op gesteenten in woestijngebieden en in vulkanische gesteenten in de diepzee.
Voor de liefhebbers: de magnesiumverbinding in kwestie heeft de volgende samenstelling: (Na_0.3Ca_0.1K_0.1)(Mn⁴⁺,Mn³⁺)₂O₄ · 1.5 H₂O en staat bekend als birnessiet.

Zonder twijfel een veelbelovend verhaal.
De combinatie van zonne-energie, een efficiënte katalysator en brandstofcellen, kan er dus misschien voor zorgen dat we binnen kort met onze auto op…water rijden!

KEPLER+SETI: samen zoeken naar buitenaards leven

Ik heb hier in mijn blogje al meermaals bericht over NASA’s Kepler-missie.
Een project waarbij men met de Kepler-ruimte-telescoop op zoek is naar aardachtige planeten rond sterren in gebieden van de sterrenbeeld Zwaan en Lier.
Maar terwijl Kepler zijn zoektocht verder zet, gaan onderzoekers intussen al potentiële kandidaten die door Kepler ontdek werden, grondig screenen.
Dat screenwerk gebeurt binnen het SETI-project.

SETI = Search for Extra-Terestrial Intelligence startte eigenlijk serieus in 1950 met onderzoek door astronoom Frank Drake.
Drake ging op zoek naar mogelijke intelligente radiosignalen afkomstig van planeten rond de sterren Tau Ceti en Epsilon Eridani, zo’n 10 lichtjaar van onze aarde verwijderd.
Drake maakte daarbij gebruik van de grootste bestuurbare radiotelescoop ter wereld: de Green Bank Telescope in West Virginia.

Op 7 mei jongstleden werd Green Bank gedurende 24 uren ter beschikking gesteld aan een groep astronomen van de Berkeley University, onder leiding van Andrew Siemion, om 86 planeten te onderzoeken van de meer dan 1200 kandidaat- aardachtigen die Kepler intussen al gelokaliseerd heeft. Het is nog wachten op resultaten.

SETI + Kepler: misschien weer iets meer kans om “binnenkort” toch iets van onze buitenaardse broeders te horen?…

Met handen en voeten uitleggen: niet best!

Je hebt zonder twijfel al Italianen bezig gezien als ze aan hun medemensen iets proberen duidelijk te maken.
Dat is geen gewoon gesprek.
Dat gaat met handen en voeten.
Heel het lichaam moet meehelpen om de gesprekspartner te overtuigen.
Ik bedoel dit niet discriminerend tegenover onze Zuid-Europese broeders.
Want ook dichter bij huis zijn er mensen die aan woorden niet genoeg hebben.
Ook Limburgers dus. Maar toch opvallend veel minder. Die met Italiaanse roots misschien…

Het is evenwel nog maar de vraag of dat zeer geanimeerd praten wel helpt als je iemand moet proberen te overtuigen.
Volgens een onderzoek, uitgevoerd door een Amerikaanse groep wetenschappers van de University of Michigan, onder leiding van José Benkí, is dit niet het geval.
In elk geval niet als je iemand via de telefoon aan je kant wil krijgen.
Benki’s groep presenteerde zijn bevindingen zeer recent op het jaarlijks congres van de American Association for Public Opinion Research (AAPOR) – blz. 230) 

Ze analyseerden 1400 telefoongesprekken waarin bellers, mensen aan de andere kant van de lijn moesten overtuigen om deel te nemen aan een telefoon-enquête.
Een daaruit bleek dat snelle, geanimeerde bellers die maar doordramden, zeer weinig succes hadden.
Het beste praatritme om iemand over de brug te halen bleek 3,5 woorden per minuut te zijn met daarenboven regelmatig (4 à 5 keer per minuut) een korte praatpauze.

Callcenters kunnen dus blijkbaar niet veel aanvatten met uitgesproken snelpraters.
Maar of er ook veel Tongenaren, met hun niet zo snelle taaltje, daar een job kunnen vinden valt toch ook te betwijfelen…

Hoe laat is het eigenlijk? - oplossing

Mijn klok en die van Mia, zullen nog eens dezelfde tijd aanwijzen, als de som van het vooruitlopen van mijn klok en het achteruitlopen van die van Mia, 12 uren of 43.200 seconden bedraagt.

Veronderstel dat dit x uren duurt.

Dan is mijn klok x seconden vooruitgelopen en die van Mia 1,5x seconden achteruitgelopen.

Dus x + 1,5x = 43.200

Of x = 17.280 uren = 720 dagen

Ze zullen dus weer dezelfde tijd aanduiden na 720 dagen.

Hoe laat is het eigenlijk? - oplossing

Mijn klok en die van Mia, zullen nog eens dezelfde tijd aanwijzen, als de som van het vooruitlopen van mijn klok en het achteruitlopen van die van Mia, 12 uren of 43.200 seconden bedraagt.
Veronderstel dat dit x uren duurt.
Dan is mijn klok x seconden vooruitgelopen en die van Mia 1,5x seconden achteruitgelopen.
Dus x + 1,5x = 43.200
Of x = 17.280 uren = 720 dagen
Ze zullen dus weer dezelfde tijd aanduiden na 720 dagen.

Het McGurk-effect

De maandag-illusie van deze week is geen pure visuele illusie, maar een audio-visuele.
Het gaat om het McGurk-effect.
Harry McGurk was een Schotse ontwikkelingspsycholoog aan de University of Surrey in England.
Hij toonde aan dat wat je hoort beïnvloed wordt door wat je ziet.
Samen met zijn collega John MacDonald, publiceerde hij hierover in Nature een artikel met de humoristische titel: “Hearing lips and seeing voices” (Lippen horen en stemmen zien).
Het effect wordt in het filmpje hieronder duidelijk geïllustreerd.

Een man produceert eenzelfde klank, maar we zien hem diezelfde klank twee keer uitspreken met een verschillende mondbeweging.
Dan ontstaat de McGurk-illusie: wat we zien komt niet overeen met wat we horen!
En blijkbaar geven onze hersenen de voorrang aan de visuele signalen boven de auditieve: we horen wat we zien!

Als je twijfelt moet je het hele filmpje maar eens beluisteren, zonder te kijken dus.
Je zal de man steeds dezelfde klank horen uitspreken !

Zoals het atoomklokje thuis tikt

In mijn vrijdag-puzzelke ging het over de polshorloges van Mia en mij en over het feit dat ze niet doen wat ze zouden moeten doen: de juiste tijd aanduiden.
Maar wat is nu precies die juiste tijd?

We weten dat de beste tijdsbepaling op dit moment afkomstig is van zogenaamde atoomklokken.



De tijdsbepaling in atoomklokken is gesteund op trillingen in atomen.
Trillingen met een zeer constante frequentie (frequentie = het aantal trillingen per seconde) .
Tot voor korte tijd werden trillingen in cesium-atomen als basis genomen.
Recenter waren de atoomklokken gebaseerd op trillingsfrequenties in aluminium-ionen: de zogenaamde aluminium quantum-logic-klokken
Maar nu blijkt dat zelfs in die enorm precieze klokken die trillingsfrequentie toch in een zeer beperkte mate afhankelijk is van warmtestraling.
Een groep Amerikaanse en Russische natuurkundigen zijn blijkbaar in staat om voor die afwijking een correctie in te voeren.
Hun publicatie daarover is eergisteren verschenen bij het National Institute of Standards and Technology (NIST).
Daardoor worden die atoomklokken nog nauwkeuriger: slechts 1 seconde fout op 32 miljard jaar.

32 miljard jaar!
Dat is meer dan twee keer zo lang als het heelal al bestaat (ongeveer 14 miljard jaar).
Ik herinner me nog de tijd dat we onze polshorloge juist konden zetten op een radiosignaal: “bij het derde tikje is het precies 23 uur, 8 minuten en 45 seconden”
”Piep – piep – piep”.
En blij dat we waren dat ons klokje weer juist tikte.
Weliswaar iets minder nauwkeuriger dan de bijgestelde aluminium quantum logic klok.
Maar daar maakten we ons geen zorgen om. Nu nog niet trouwens…

Sorry voor de Blogger problemen

Het zal jullie wellicht wel opgevallen zijn: donderdag en vrijdag hebben sommigen mijn dagelijks blogberichtje moeten missen.
Mijn schuld niet hoor! Geen “writers block”...
Het waren de servers van Blogger, waar mijn berichtjes gehost worden, die met moeilijkheden te kampen had.
Ik en veel andere bloggers, konden geen bericht meer bewerken of plaatsen.
Pas vrijdagavond laat was dit probleem opgelost.
Dus nu opnieuw “business as usual”
En de berichtjes van donderdag en vrijdag staan weer voor ierdereen online.

Hoe laat is het eigenlijk?

Het is bij ons thuis niet zo simpel om de juiste tijd te kennen.
Als we daarvoor onze polshorloges willen gebruiken tenminste.
En zoals je ziet zijn dat nog wijzerklokken.
Trouwens de digitale polshorloges zijn een beetje passé.
Wijzerklokken zijn weer in.
Maar onze klokjes zijn van niet te beste kwaliteit.
Want mijn klok loopt per uur 1 seconde vóór.
En die van Mia loopt per uur 1,5 seconden achter.
Op dit ogenblik geven ze dezelfde tijd aan. 
Binnen hoeveel dagen zullen ze dat nog eens doen?

Laat het me weten tegen zondagavond: herve.tavernier2@pandora.be 
Maandagavond om 21.30u. laat ik weten hoe lang ik nog moet wachten tot Mia en ik akkoord gaan over de tijd.

Google afbeeldingen: nu te sorteren op onderwerp

Voor mijn blogje moet ik dagelijks naar foto’s, tekeningen, cliparts,… zoeken die de inhoud van mijn berichtjes illustreren.
Als dat niet lukt, dan moet ik maar zelf iets in mekaar zetten. Met Paint bijvoorbeeld.
Maar Google Afbeeldingen is dikwijls een voldoende rijke bron om mij uit de nood te helpen.
En sinds een paar dagen is het zoeken naar geschikte afbeeldingen met Google weer een beetje efficiënter mogelijk.



Google Afbeeldingen laat je nu toe om de resultaten van je zoekopdracht per onderwerp te sorteren, zodat je gemakkelijker de beste keuze kan maken.
Een voorbeeld ter verduidelijking.
In mijn blogje heb ik het al meermaals over koffie gehad.
Veronderstel dat ik dit onderwerp wil illustreren.
Als ik in Google Afbeeldingen de zoekopdracht “koffie” intik, krijg ik een overvloed aan beelden door elkaar: koffiebonen; koffietassen, koffiedrinkers,…
Moeilijk om door al die bomen het bos nog te zien.

Maar van nu af aan kan ik de zoekresultaten sorteren in verschillende onderwerpcategorieën: kopje koffie, koffie en thee, koffie verkeerd, koffie zetten enz.
Daartoe moet ik enkel in de zijbalk links “gesorteerd op onderwerp” aanklikken:

 
Erg handig om tot de beste keuze te komen als je het mij vraagt.
Nog meer uitleg vind je op deze Google site.
En ook volgend filmpje laat goed zien hoe alles in zijn werk gaat:

Handig om de beste keuze te maken.

Over onze navel-dieren-en-plantentuin

Onze navels.
Er zijn er in alle maten en gewichten.
Hierboven zie je een redelijk stevig exemplaar.
Meestal besteden we er niet zoveel aandacht aan: navels zijn een beetje een verborgen en verwaarloosd lichaamsdeel.
Alhoewel! Sommige vrouwen (en ook mannen denk ik?) versieren hun "buikknopje" wel met een blinkend stukje piercingmetaal.
En zeer recent hebben een groepje Amerikaanse wetenschappers dat hobbelig putje in onze buikwand helemaal uit het vergeethoekje gehaald.

Jiri Hulcr en Andrea Lucky, hebben stalen genomen uit de navels van een 500-tal proefpersonen.
En ze hebben wat gevonden: kijk maar eens op Belly Button Biodiversity!
Maar met heel grote verschillen van persoon tot persoon: een wereld van bacteriën en schimmels met klinkende namen als streptococcus en staphylococcus.
Een beetje schrikaanjagend misschien als je bedenkt dat we zó een aantal ziekteverwekkers redelijk beschermd bij ons dragen.
Maar zo lang ons immuunsysteem goed functioneert levert dit blijkbaar geen risico op.
En wellicht is de aanwezigheid van deze fauna en flora zelfs een essentieel onderdeel van onze gezondheidsbalans.

De soms hoge concentraties aan microben en schimmels in onze navels is volgens de onderzoekers te wijten aan de pokdalige bouw van de huid ter plaatse, met veel vouwen en huidplooien waar de kans op ontwikkelen van micro-organismen groot is.
En in tegenstelling met andere lichaamsholten zoals onze neus en onze oren, wordt er in onze navel geen beschermende vloeistof afgescheiden die het aanwezige microleven beïnvloedt.
Daarenboven zijn navelputjes ook niet de plaatsen die de meest intense wasbehandeling krijgen.

Wees dus blij met je privé planten- en dierentuintje en koester het bewonderend bij een volgende douchebeurt.
Ga je putje dus niet met de hogedrukreiniger te lijf om er de laatste stafylokok af te spuiten.
Respect alstublieft!

Eet een beetje meer look

Ik weet het wel: een look-eter in de buurt blijft niet lang onopgemerkt.
Het doordringende geurtje is moeilijk te maskeren.
Maar misschien moeten we dat maar voor lief nemen, want aan look worden ook een behoorlijk aantal positieve eigenschappen toegeschreven: goed voor de bloedsomloop, verlaagt de cholesterol, beschermt tegen kanker, doodt bacteriën.
Waarschijnlijk is dit dikwijls “kruidendokterij” zonder veel bewijzen.
Maar voor de anti-bacteriële werking is er nu toch een wetenschappelijke verklaring gevonden.

Amerikaanse scheikundigen van de Washington State University onder leiding van Barbara Rasco, hebben aangetoond dat het de zwavelverbinding diallylsulfide is die de anti-bacteriële werking uitoefent.
Die stof is, samen met andere zwavelverbindingen die in look voorkomen, trouwens ook de oorzaak van de opvallende lookgeur,

In een artikel dat vorige week in Analytical Chemistry werd gepubliceerd, tonen de onderzoekers aan dat diallylsulfide de membranen van coli- en listeria-bacteriën afbreekt en het DNA en eiwitten vernietigt.
Op die wijze werkt de stof dus bacteriedodend.
Opvallend is ook dat diallylsulfide actiever werkt bij kamertemperatuur dan bij koelkasttemperaturen.
Dit zou betekenen dat toevoegen van look aan aan bereide gerechten, de houdbaarheid bij kamertemperatuur verhoogt.
Daarenboven moet de concentratie aan toegevoegde look niet hoog zijn, zodat er geen probleem met lookgeur moet zijn.

Dus een klein beetje look bij het eten heeft alleen maar voor- en geen nadelen.
Kookvaders en kookmoeders, waar wachten jullie nog op?

Paaltjes–oplossing

Bron beeld: Klustips Gamma

Piet plaatst de paaltjes rond zijn tuin.
Zijn eerste paaltje is dus ook zijn laatste.
Als hij de paaltjes op 1 m afstand plaatst heeft hij er 200 tekort.
Maar als hij ze op 2 m afstand plaatst heeft hij er 25 over.
Dus 1 m.(x + 200) = 2 m.(x – 25)
Waaruit x = 250 paaltjes.
Gamma, doe het met Gamma!

Draaien ze links om? Rechtsom?

Je zou kunnen denken dat ik dit weekend teveel Toëtelèr gedronken heb.
Ik heb er wel degelijk een paar geproefd.
Lekker trouwens dat nieuw Hoeselts biertje.
Een fris wit bier met een aangename, lichtjes zuur getinte smaak en een prettig aroma.
Een uitstekende dorstlesser bij warm lente- en zomerweer.

Maar geen Toëtelèr is er de oorzaak van dat ik niet weet of de grijsgestreepte bolletjes in de illusie hieronder in wijzerzin of in tegenwijzerzin rond de centrale gekleurde stippen draaien.



Omdat het direct embedden van het flash-filmpje in dit bericht problemen geeft, moet je op bovenstaand beeld klikken om de illusie aan het werk te zien.
Maar, lees misschien toch eerst even waarover het gaat.

We hebben hier te maken met een fameuze visuele illusie van prof. Arthur Shapiro.
Als je naar het rode stipje kijkt, draaien de bolletjes naar elkaar toe.
Kijk je naar het gele stipje, dan draaien de bolletjes van elkaar weg!
Op de webpagina van prof. Shapiro kan je een uitgebreide verklaring vinden.
Maar in essentie komt het er op neer dat cirkeltjes die rond de gekleurde stippen draaien, in beide gevallen in tegenwijzerzin rond de centrale stip draaien.
Maar de grijze en witte lijnen die de cirkeltjes vullen verschuiven in wijzerzin.
Met het interpreteren van die twee tegengestelde bewegingszinnen hebben onze hersenen moeite.
Fixeer je een stip dan haalt de beweging van cirkeltjes de bovenhand voor onze hersenen.
Maar bij de fixeren van een stip komen er terzelfdertijd perifere visuele prikkels binnen van de beweging er naast.
En bij die perifere visuele prikkels haalt de beweging van de zwarte en witte lijnen in de cirkeltjes de bovenhand.

Voor alle moederkes

Een dag als deze moeten we in ere houden.
Ik ben ze al lang kwijt mijn moederke, maar toch is ze nooit weg bij mij .
En in dit mooi gedicht van Johanna Kruit, zie ik ze tastbaar bezig.
Geniet van deze dag, samen met je moederke, echt of in gedachte.

Wasdag

Mijn moeder zingt. Zij is alleen
en hangt de was op lange lijnen.
Achter de schuur zit ik. Steeds weer verschijnen
haar handen om de waslijn heen.

God is mijn licht, ik wandel op zijn pad
zingt zij. De lijnen raken vol.
De zon legt om haar hoofd een aureool
van goud dat zij nooit eerder had.

Dan is ze weg. Ik hoor de achterdeur
eerst opengaan en daarna dicht.
Achter de schuur zit ik, en mijn gezicht
is vol van tranen en van wasgoedgeur.

Johanna Kruit  Uit: 'Omtrent het getij', 1985.

Film en... Toetëlèr

Film is een snelle opeenvolging van stilstaande beelden. 
MTVBrazil illustreert dit hier wel op een zeer originele wijze.
Glimlach bewonderend mee op een zonnige zaterdagmorgen.

En dan nog iets.
Voor wie niet te ver af woont: vergeet het niet: vandaag en morgen:

Paaltjes

Piet Paaltjes (niet de schrijver, maar een doordeweekse hovenier) wil zijn tuin rondom met draad afsluiten.
Hij koopt daarvoor bij de Gamma een voorraad paaltjes waaraan hij dan nadien de draad zal vastmaken.

Bron beeld: Klustips Gamma

Piet begint met de paaltjes op 1 m van elkaar af te plaatsen.
Maar tot zijn scha en schande stelt hij vast dat hij dan 200 paaltjes te kort komt!
Dan maar herbeginnen en de paaltjes op 2 m van elkaar af plaatsen denkt Piet.
En ja hoor, nu lukt het. Hij heeft zelfs 25 paaltjes over!

Hoeveel paaltjes had Piet bij de Gamma gekocht?
Laat het me weten tegen zondagavond: herve.tavernier2@pandora.be
Maandagavond om 21.30u. maak ik hier de telling.

Schitterende slingerdans

Een beetje fysica vandaag. Het is immers al lang geleden.
En wees gerust, het wordt geen hoogdravend wiskundig gedoe.
Integendeel, het wordt ludieke en zelfs mooie fysica.
Waarover gaat het?
Over de slinger.
Je weet wel: een massa opgehangen aan een touw. 

De Nederlandse fysicus Christiaan Huyghens toonde al in de 17de eeuw aan dat de slingertijd T (de tijd voor één volledige slingering) afhangt van de lengte van de slinger en ook van de valversnelling g ter plaatse.
In onze contreien heeft g een waarde = 9,81 m/s²
De formule voor T zie je hierboven.
Merkwaardig aan deze formule is dat de slingertijd niet afhangt van de uitwijking α! Dat klopt zolang α niet te groot wordt.

Door de slingerlengte aan te passen kan je dus de slingertijd veranderen. Voor een slingertijd van 1 seconde moet een slinger in onze regio een lengte hebben = T².g / 4π²=1s².9,81m/s² / 39,48 = 0,248 m.
Met die kennis kan men dus uurwerken, slingerklokken of pendules maken. We kennen ze wel die grootvaders-klokken.


Slingers met verschillende lengten hebben dus verschillende slingertijden.
Fysici van de Harvard University hebben zich nu geamuseerd om 15 slingertjes met verschillende lengte apart en los van mekaar op te hangen.
De langste voert 51 slingeringen uit in 60 seconden.
Alle daaropvolgende slingertjes voeren telkens 1 slingering meer uit in die 60 seconden. De kortste, de 15de, voert dus 65 slingeringen uit in 60 seconden.
Als men ze nu alle 15 gelijk laat starten, ontstaat er merkwaardige patroon, dat zich na een volledige cyclus, dus om de 60 seconden, herhaalt.
Ook na 30 seconden doet zich een speciale situatie voor: de helft van de slingertjes zitten samen in hun maximale uitwijking links, de andere helft in hun maximale uitwijking rechts.
Een schitterende slingerdans vind ik dit.
Ik hoop dat jullie daar ook een beetje kunnen van genieten.

Fysica kan soms merkwaardig mooi zijn.

Welk weer was het en welk weer zal het zijn?

Je kent die verhalen wel van die warme zomers en die koude winters van vroeger.
Of was het omgekeerd?
Of zal het omgekeerd worden?
Die discussie moet er niet meer zijn, want WeatherSpark heeft een wel heel bijzondere Google-Maps-mashup in elkaar getoverd, die ons toelaat het weer tot in zijn details te bekijken.
In het verleden, het heden en de toekomst!

Je kan te weten komen hoe het weer was op je geboortedag (als je niet te oud bent tenminste) of op je trouwdag (als je dat al vergeten zou zijn).
En wat de toekomst betreft: ik zie dat we in Romershoven, vanaf zondag 8 mei en ook de dagen daarna (eindelijk) regen kunnen verwachten.

Dit zou geen nattevingerwerk mogen zijn. Want WeatherSpark maakt gebruik van de gegevens die in de voorbije decennia in meer dan 4000 waarnemingsstations zijn verzameld. Voor Romershoven is dat het station van Bierset.
Hoever je in de tijd kan teruggaan hangt af van de gegevens die beschikbaar zijn in het station in je buurt.



Hebben we nu Frank Deboosere nog wel nodig?

Laat ze maar een dutje doen

Ik heb het hier nog al laten horen: ik ben een nachtuil.
Niet dat ik mij op mijn leeftijd nog intens in het nachtleven stort. Absoluut niet.
Maar het lukt me niet om op een behoorlijk uur slapen te gaan.
Meestal is de volgende dag al minstens 1 uur oud voor ik onder de veren kruip.
En ‘s anderendaags ben ik er rond 7.30u. weer uit.
Het gevolg daarvan is dat me ‘s morgens toch niet altijd honderd procent alert voel.
Dikwijls wat verstrooid en vergeetachtig
Een middagdutje zorgt er dan wel voor dat ik weer 100% geestelijk fit ben in de namiddag.
Klaar om weer door te doen tot een stuk in de nacht...

Maar!
Een team onderzoekers van de universiteit van Wisconsin onder leiding van prof. Chiara Cirelli, heeft vorige week in Nature een artikel gepubliceerd dat aantoont dat verstrooidheid en vergeetachtigheid bij onvoldoend uitgeruste personen te maken heeft met hersencellen die zichzelf uitschakelen.

Met andere woorden, als we vermoeid geraken, en zelfs vóór we die vermoeidheid voelen, houden een deel van onze hersencellen het voor bekeken: ze geven er de brui aan en schakelen over naar een rusttoestand. Ze doen niet meer mee. Ze gaan slapen!
In die situaties beschikken we dus niet over “al onze geestelijke vermogens” met alle gevolgen van dien: niet meer weten waar je de autosleutels gelaten hebt of de deur van de koelkast laten open staan enz.
En hoe langer je wakker blijft, hoe meer hersencellen je blijkbaar in de steek laten.
Zonder dat we er ons van bewust zijn, gaat een deel van onze hersencellen al "dodokes doen", vóór we zelf onder de wol kruipen!

Vroeger het bed in? Ik zal het proberen, maar ik vrees dat het niet gaat lukken.

En als een paar van mijn grijze celletjes dan toch persé “met de kippen willen op stok gaan”: ze moeten het weten. Ik heb er niets op tegen.