Prisma Puzzel

Het spelleke van deze week ziet er nogal futuristisch uit, maar inhoudelijk is het een regelrecht denkspelleke. Een echt puzzelke dus.
Wat staat er je te doen?
Je moet energie (via een energiestraal) overbrengen van uit de energiebron (uw startplaats) naar een piramide.
Daarvoor moet je klikken op tussenstationnetjes. Maar bij elk tussenstationnetje verlies je wat "power". Het kan dus best dat je onderweg zonder energie valt en dan ben je gezien.
Gelukkig zijn er onderweg ook hier en daar oplaadstations ("chargers") waar je energie kan bijtanken.
En als je snel de weg naar de piramide vindt, krijg je een tijdsbonus.
Daarmee kan je in een volgend level, vóór je begint, wat tijd nemen om, in gedachte, de weg die je wil volgen uit te stippelen.
Het spel begint onnozel simpel, maar na een paar levels wordt het toch wat pittiger en moet je goed speculeren hoe je het doel snel (zonder veel energieverlies dus) kan bereiken.
Dus: klikken op het beeld hieronder en proberen.

Kwestie van het hoofd koel te houden

Al zou je er soms aan twijfelen: mensen hebben de best ontwikkelde hersenen van alle levende wezens op aarde.
Mensen hebben in elk geval het grootste hersenvolume. Ze hebben dus principieel de meeste kans om hersenen te gebruiken.

Zo’n 2,5 miljoen jaar geleden is onze herseninhoud toegenomen van 600 ml tot ongeveer één liter.
In die periode waren de Homo Habilis en de Homo Erectus de mensensoorten die de aarde bevolkten.

Voor evolutionisten is het altijd een probleem geweest om te achterhalen hoe ons brein zo is kunnen groeien.
Het is immers zó dat onze hersenen, zelfs in rusttoestand, gonzen van de activiteit. Ze produceren daarbij heel wat warmte.
Om goed te kunnen werken, moet er dus ook een behoorlijke koeling kunnen gebeuren.
Axel Kleidon van het Max Planck Instituut voor Biogeochemie in Jena, Duitsland, heeft in het tijdschrift Climatic Change een studie gepubliceerd waarin hij aantoont, dat zelfs in onze tijd, bewoners in tropische streken het moeilijk hebben om de warmte geproduceerd door de hersenactiviteit, weg te werken.
Laat staan dat de primitieve aardbewoners van 2,5 miljoen jaar geleden, zonder airco, zonneschermen, koele huizen,… daar wel zouden in geslaagd zijn. Zeker als je weet dat de aardtemperatuur toen hoger was dan nu!

Hoe konden onze hersenen dan 2,5 miljoen jaar geleden toch bijna verdubbelen? Meer hersenen betekent immers meer warmte produceren en dus meer koeling nodig.
Biologen David Schwartzman en George Middendorf van de Howard University in Washington DC menen het antwoord gevonden te hebben.
Ze publiceerden in hetzelfde nummer van Climatic Change een artikel waarin ze berekenen dat de Homo Habilis met zijn kleinere herseninhoud, zijn grijze materie nog soepel aan het werk kon houden bij de toen heersende temperaturen. Maar de Homo Erectus, met zijn grotere hersenmassa, had een daling van de luchttemperatuur van 1,5°C nodig om oververhitting van zijn "bovenkamer" te voorkomen.
En wat blijkt nu volgens Schwartzman en Middendorf? Voor die noodzakelijke daling heeft de Pleistocene of Kwartaire IJstijd gezorgd! Die begon inderdaad zo’n 2,5 miljoen jaar geleden en hij duurt nog altijd voort.

Zonder die temperatuurdaling liepen we hier niet. Of tenminste niet met een even gevulde hersenpan. Daar zou de “survival of the fittest” wel voor gezorgd hebben.

Zie jij ook het probleem, nu de opwarming van de aarde blijkbaar onontkoombaar is? En volgens alle tekenen de Kwartaire IJstijd stilaan op zijn laatste benen loopt ?
Het zal niet simpel zijn om ons grote hoofd koel te houden.
Zelfs niet als we weinig mijmeren.

Maakt Pluto een comeback?

Wellicht herinneren jullie het zich nog wel.
Drie jaar geleden besliste de International Astronomical Union(IAU) op haar algemene vergadering in Praag, dat Pluto, de sukkelaar, niet meer thuis hoorde in het rijtje van de volwaardige planeten in ons zonnestelsel.

De negen planeten van onze kinderjaren werden er plots acht.
Gedaan dus met mijn truukje dat ik al jaren hanteerde om de volgorde waarin ze rond onze zon cirkelen te te kunnen onthouden.
In Engels weliswaar, maar ik was het zo gewoon: My Very Educated Mother Just Showed me Nine Planets: Mercurius, Venus, Earth – Aarde, Jupiter, Saturnus, Neptunus,…Pluto.
Pluto werd gedegradeerd tot de categorie van tweedehandse dwergplaneten. Omdat hij op zijn verre baan rond de zon, niet alle objecten die ook op die baan rondtollen, had kunnen opslokken. Echte planeten moeten dat kunnen volgens de IUA.

Maar die stelling van het IAU viel niet onverdeeld in goede aarde.
Er waren nogal wat astronomen die dit een ondemocratische beslissing vonden, omdat ze genomen was door slechts 4% van de 10.000 leden van de IUA. En ook de gouverneur van de Amerikaanse staat Illionois protesteerde heftig. Want Clyde Tombaugh, die in 1930 als amateur-astronoom Pluto ontdekt had, was een inwoner van die staat.

En de beroering blijft aanhouden.
Volgende week komt in Rio de Janeiro de algemene vergadering van de IAU voor het eerst sedert de Pluto-beslissing, opnieuw samen.
Het al dan niet planeet zijn van Pluto staat wel niet op de agenda, maar er wordt verwacht dat de affaire toch ter sprake zal gebracht worden.
Vooral een groep astronomen rond Mark Sykes van het Planetary Science Institute in Tucson, Arizona heeft een hele reeks argumenten klaar om de definitie van een planeet te herzien.
Die groep dringt op een verandering van de definitie aan, in het kader van de vaststellingen die ruimtesondes, op weg naar Pluto en Ceres (nu geklasseerd als asteroïde), de komende jaren ongetwijfeld zullen doen.
Naar Pluto heeft de NASA de New Horizons mission onderweg.
En naar Ceres “vliegt” de Dawn-missie.
Beiden moeten in 2015 hun doel bereiken. De verwachtingen zijn hoog gespannen.
De Sykes-groep is ervan overtuigd dat er, zowel op Pluto als op Ceres, o.a. geologische activiteit zal kunnen vastgesteld worden.
En dat is toch meer dan wat van een dwergplaneet of een asteroïde kan gezegd worden.

De groep rond Sykes wil de definitie van een planeet wel zeer ruim houden: noem een planeet elk object dat groot genoeg is om, door werking van zijn eigen zwaartekracht, een ronde vorm aan te nemen.
Deze ruime omschrijving zou als gevolg hebben dat Pluto zeker een comeback mag doen.
En is onze mooie ronde maan, met zijn eigen zwaarteveld (weliswaar 6 keer minder sterk dan dat van onze aarde), dan ook een planeet?
Daar heeft Sykes geen probleem mee.
We weten dat er sterren zijn die rond andere sterren draaien. Dubbelsterren. Alcor en Mizar bijvoorbeeld, in het bekende sterrenbeeld Grote Beer.

Waarom zou dan de maan, als planeet, dan niet om de planeet aarde mogen draaien?

Enfin, als de IAU in Rio de Janeiro of later, de definitie van Sykes en co zou volgen, dan is Pluto wel in eer hersteld.
Maar “ My Very Educated Mother Just Showed me Nine Planets” is nog niet gered.
Ik zal er dan in elk geval een paar woorden moeten tussen foefelen.

Kopje kleiner zonder bloedvergieten

Ik heb het hier al meerdere keren gehad over waarnemings-illusies.
En dat blijft mij al jarenlang bezighouden.
De zintuigen waarmee we onze omgeving waarnemen, zijn inderdaad niet 100% betrouwbaar. Wat we menen te zien, horen, voelen is niet altijd wat er in werkelijkheid ook is.

Het filmpje dat ik vandaag laat zien, zit wat in dezelfde sfeer.
Maar hier gaat het niet om een illusie. Hier gaat het eigenlijk om een regelrechte constructiefout van onze ogen.

Je hebt zonder twijfel al van de “blinde vlek” gehoord.


De blinde vlek is, zoals je kan zien, de plaats op het netvlies waar de oogzenuw binnenkomt (of buitengaat).
Op die plaats zijn er geen lichtgevoelige zenuwcellen (staafjes en kegeltjes) aanwezig. Dat is het mankement dat in ons oog is ingebouwd. Daar is niets aan te verhelpen.
Een beeld van onze omgeving dat via de ooglens op de blinde vlek terecht komt, zien we niet.

In het filmpje dat verderop volgt, haalt men daar een mooi truckje mee uit.
Maar lees eerst nog even door, zodat je weet wat je moet doen bij het bekijken van het filmpje.

1. ga op ongeveer 50 à 60 cm vóór het scherm zitten
2. bedek uw rechteroog
3. kijk met uw linkeroog naar het witte kruisje rechts op het scherm.

Als het goed is zie je nu de man die praat zonder hoofd!
Als dit niet helemaal klopt, moet je de afstand tot het scherm wat veranderen tot zijn hoofd “wegvalt”.

Wat is er gebeurd?
Je ziet dat het hoofd van de man en het kruisje op dezelfde hoogte staan.
Je kijkt nu met je linkeroog naar het kruisje én je oog staat op de goede afstand tot het scherm. Bingo: het beeld van het hoofd van de man is op de blinde vlek van je linkeroog terechtgekomen! Je zien dat hoofd dus niet.
Raar is wel dat je op de plaats van het hoofd gewoon de oranje achtergrond ziet. Je hersenen compenseren dus en vullen in wat er rond aanwezig is!
Dit is nog spectaculairder als de man de zwarte balk naar boven beweegt: ter hoogte van zijn hoofd blijf je de balk volledig zien. Onze hersenen fantaseren er een stukje bij!
Trouwens als je gewoon met één oog naar je omgeving kijkt, heb je ook weinig last van je blinde vlek. Onze hersenen vullen permanent de gaatjes…
Het wordt nog eens duidelijk: wat we zien, voelen, horen is niet altijd wat er is of wat er niet is. Het is wat onze hersenen ons vertellen.

Om het effect goed te kunnen meemaken moet je het filmpje hieronder in volledige-scherm-weergave starten.
Klik daarvoor eerst op het kadertje rechtsonder van het beeld en dan pas op de startknop in het midden van het scherm.



Probeer dat maar hieronder.



Het verhaal doet de ronde dat koning Charles II van England (1630-1685) zo ‘n spelleke ook speelde als een terdoodveroordeelde moest onthoofd worden.
Hij keek met één oog een beetje weg van het slachtoffer totdat diens hoofd op zijn blinde vlek terecht kwam. Charles zag het kopje dus al rollen vóór de beul had toegeslagen!
Spijtig genoeg heeft het slachtoffer daar geen enkel voordeel aan gehad…

Aromatherapie wordt een beetje wetenschap

Mijn neus is geen knijt meer waard.
Ik denk dat dit een gevolg is van mijn chemie-verleden.
Mijn reukpapillen werden indertijd in de labo’s dagelijks overdonderd door de scherpste en meest indringende geuren.


Vooral tijdens mijn licentiejaren (nu heet dat masters) aan de UGent (toen nog Rijksuniversiteit Gent - RUG), werden ik willens nillens gebombardeerd door de stank van benzeen, pentaan en andere vluchtige solventen.
Die oplosmiddelen werden er in grote hoeveelheden gebruikt voor de extractie van hop.


Studie van de componenten van hop en vooral van de hopbitterzuren, was de specialisatie van prof. Verzele. 86 jaar intussen, maar één van de weinige van mijn oud-profs die nog leeft. Verzele was het toenmalige hoofd van de sectie organische chemie.
Over de gezondheidsrisico’s die we midden die benzeendampen liepen, werd toen nog niet veel nagedacht en daar wil ik het hier ook niet over hebben. Maar mijn neus heeft toen min of meer de geest gegeven.

Aromatherapie is dus nooit aan mij besteed geweest.
Je zal al wel gehoord van die alternatieve geneeswijze, waarbij men vertrouwt op de geneeskrachtige werking van natuurlijke geurextracten. Als je daar in gelooft, moet je b.v. bij kruidenspecialiste Danielle Houbrechts zijn.
Reguliere wetenschappers hebben altijd nogal kritisch gestaan tegenover deze vorm van geneeskunde. Er werd zelfs gewezen op de gevaren verbonden aan inhaleren of innemen (een paar drupples op een klontje suiker) van geconcentreerde oplossingen van de vluchtige oliën die men uit bloemen, planten en fruit extraheert en in de aromatherapie gebruikt.

Maar…
Uit een studie uitgevoerd door een groep onder leiding van Akio Nakamura van de Japanse Saitama University en recent gepubliceerd in de Journal of Agricultural and Food Chemistry, blijkt dat er toch een zeker therapeutisch effect kan uitgaan van bepaalde geurstoffen die door planten en bloemen worden geproduceerd.
De Japanners hebben daarbij vooral het effect van inhalatie van linalool onderzocht.


Linalool is chemisch gezien een vrij eenvoudige verbinding, die als reukstof voorkomt in koriander en lavendel.
Bij proefdieren (ratten) kon aangetoond worden dat linalool stress-verminderend werkt.
Het is bekend dat bij gestresseerde dieren, en ook bij mensen, de bloedspiegel (= gehalte in het bloed) van lymfocyten (een type witte bloedcellen) en neutrofielen (een ander type witte bloedcellen) verhoogd is.
De Japanners hebben nu gemerkt dat inhaleren van linalool een duidelijk verlagend effect heeft op het gehalte van die witte bloedlichaampjes in het bloed en op de stresstoestand.

De overtuiging bestaat dat als dit werkt bij ratten, er ook bij mensen een gunstig effect te verwachten is.
We zullen daar dus maar van uit gaan.

Ken je dus iemand in je omgeving of in je vriendenkring die een beetje (of erg) op de tippen van zijn tenen loopt of met “ne serieuzen tic nerveux” zit van de stress?
Zorg dan voor een geurig bloempje mét een stukje aromatisch fruit erbij:


En laat hem/haar maar snuiven. Niet proeven!

We oefenen al

Binnen enkele maanden trouwt ons Leen. Als ‘t God belieft.
Op zoek naar een paar ideetjes heb ik iets gevonden dat probleemloos bij Romershoven past.
We zijn al aan het oefenen.

Eclips 2009 was er – 2010 komt er aan

De langste eclips van de eeuw is achter de rug.
We konden er normaal gesproken bij geweest zijn in China.
Maar door omstandigheden is dit in het water gevallen.
Voor de Chinareizigers van het Genkse Europlanetarium is de zonsverduistering ook niet 100% vlekkeloos verlopen. Zware bewolking kwam roet in het eten gooien, maar gelukkig zijn een aantal van de belangrijke fases behoorlijk zichtbaar gebleven: het eerste contact, de totaliteit met de fonkelende diamant en de corona.


Zo’n natuurfenomeen laat nog altijd een diepe indruk na bij mensen die het echt mogen beleven.
Ook in de 21ste eeuw spelen angst en bijgeloof daarbij nog steeds een rol.

De BBC heeft op haar nieuwssite een mooi filmpje beschikbaar gesteld met de reactie van mensen uit het gebied waarin de verduistering zichtbaar was: India, Nepal, Burma, Bangladesh, Bhutan, China, Japan en de Stille Oceaan:



Voor de liefhebbers: de eerstvolgende totale eclips is te zien op
11 juli 2010. Maar dan moet je wel naar de Paaseilanden of Frans Polynesië.
Mooi reisje…

Moonlander 3D

Wat had je gedacht?
In deze week waarin de maan zo centraal stond, kon ik niet anders dan een spelleke kiezen waarin onze aardwachter in het brandpunt van de belangstelling staat.
Het spel van vandaag is een nieuwe 3D-versie van iets wat sommigen onder ons nog op hun oude Commodore 64, of Atari of Sinclair hebben gespeeld: Maanlander.
Het lijkt simpel, maar je moet net als Neil Armstrong 40 jaar geleden, stalen zenuwen hebben om veilig te kunnen landen.
De besturing ligt voor de hand: met de pijltjestoetsen beweeg je naar links, naar rechts, naar voor en naar achter.
Met de spatiebalk laat je de raketten draaien, zodat je zachtjes op de vlakke landingsplaatsen kan neerstrijken.
Laat maar eens zien dat Frank De Winne niet de enige kundige Vlaamse astronaut is.

YouTube gaat 3D!

De Google- labs zijn volop aan het experimenteren met het beschikbaar stellen van 3D-filmpjes op hun YouTube-site.

Het gaat hier wel om 3D bekomen met de zogenaamde anaglyphenmethode.
D.w.z. dat 2 beelden, die ten opzichte van elkaar verschoven zijn, over elkaar geprojecteerd zijn: een cyaanbeeld voor het rechteroog en een rood beeld voor het linkeroog.
De verschuiving van die twee beelden is zodanig dat ze overeenkomt met de verschuiving waarmee onze twee ogen de realiteit altijd bekijken.
Onze hersenen voegen die twee verschoven beelden automatische samen tot een ruimtelijk beeld.
Dat dit zo is kan je eenvoudig testen door b.v. 2 potloden in elkaars buurt voor je ogen te houden: het ene op b.v. 30 cm en het andere op 35 cm.
Bekijk de potloden nu afwisselend alleen met het rechteroog en dan alleen met het linkeroog. Je zal de potloden zien verschuiven.
Als we er met twee ogen naar kijken verwerken onze hersenen de linker- en rechterwaarneming tot één beeld, waardoor we de diepteafstand tussen beide potloden kunnen inschatten.

Als je nu een brilletje hebt waarvan het rechter “glas” alleen het cyaanbeeld van de film doorlaat en het linker “glas” alleen het rode beeld dan voegen je hersenen die beelden samen tot een 3D-beeld.

Ik hoop dat je nog ergens zo’n brilletje liggen hebt.
Een beetje knutselaar kan dat ook wel zelf maken.
Je kan b.v. op de site van The Paper Project terecht voor een handleiding.

Ik heb een paar van die filmpjes bekeken en ik vind dit best wel spectaculair.
Voor de liefhebbers met brilletje heb ik er hier een tweetal.
Kijk maar eens mee.

Eerst een echte opname:


En nu nog een speciaal tekenfilmpje:

En we eindigen met dit lief smileytje:

Raindrops keep falling on my head

De laatste weken zitten we terug met een typische Belgische zomer.
Mooie zonnige periodes wisselen elkaar af met een ferme “drasj nationale”.
Voor alle veiligheid neem je dus best een paraplu mee als je er op uit trekt. Want als je die vergeet kan je wel eens van een “natte reis” thuis komen.

Als Sint-Pieter je dan toch verrast en zijn hemelsluizen onverwacht openzet, dan moet je spurten om je hemd en al de rest droog te houden. En dan denk je waarschijnlijk niet na over de grootte van de regendruppels die uw koppeke bombarderen.

Maar er zijn mensen die zich daar wel zorgen over maken.
Je zou als een simpele (soms) nadenkende Vlaming kunnen veronderstellen dat de druppels die op je hoofdje te pletter slaan, brokstukken zijn van grotere druppels die bij het naar beneden vallen onderweg tegen elkaar botsten en uiteengespat zijn. Of dat sommige druppels de som zijn van botsende kleintjes die zó versmolten zijn tot een groter waterbolleke.
Dan denkt ge toch iets te simpel Vlamingske!

Franse wetenschappers van de Université de Provence, onder leiding van Emmanuel Villermaux, hebben regendruppels eens grondig onder de loupe genomen.
Het resultaat van hun studie is eergisteren gepubliceerd in Nature Physics.
Ze hebben er hoge snelheidscamera’s op losgelaten. En zo hebben ze aangetoond dat er geen botsingen nodig zijn om de kleinere regendruppels te doen ontstaan.
De kleinere druppels ontstaan gewoon door het uit elkaar vallen van individuele geïsoleerde grotere druppels.
Die grote druppels gaan tijdens hun val eerst uitvlakken tot platte pannenkoeken, die, als ze dunner worden, een luchtzak vormen die groeit en groeit tot hij plots openbarst in vele kleine natmakertjes.
Dit is schitterend te zien op het volgende filmpje:


Denk daar nog eens aan als je zonder paraplu door een plensbui loopt de volgende dagen.
Ik ben er zeker van dat je dan de nattigheid minder zal voelen.

Ik mijmer intussen wel even over het nut van zo'n onderzoek…

De juli-eclips en een gravitatieraadsel

Terwijl Internet en de media nog uitpuilen van de berichten over de maanlanding van 40 jaar geleden, maken astronomen, zonnespecialisten en eclipsliefhebbers zich al volop klaar voor de zonsverduistering van morgen 22 juli.

Onder welke voorwaarden zo’n eclips kan optreden zie je hieronder:

1. de maan moet tussen de zon en de aarde staan (nieuwe maan)
2. de verbindingslijn zon-maan-aarde moet zodanig zijn dat de schaduwkegel van de maanschaduw de aarde raak.

Klik op het beeld voor een grotere weergave.

In ons landje zal er helemaal niets van de eclips te zien vallen.
De schaduwkegel gaat op 22 juli niet over Europa.
In de onderstaande animatie zie je waar de brede schaduw van de maan over de aardbol strijkt.
Alleen in dat gebied is de verduistering waarneembaar.
Het kleine zwarte vlekje stelt de plaats voor waar de slagschaduw van de maan de aarde raakt: alleen daar is de verduistering volledig.
In de rest van het brede schaduwgebied is de verduistering slechts gedeeltelijk.
Je ziet hoe zuidelijk Azië (een deel van China o.a.) in de totale verduisteringszone ligt.

Rechtsboven zie je de UTC-tijd (Temps Universel Coordonné - Coordinated Universal Time) van totale verduistering.
Die tijd is benaderend gelijk aan de GMT-tijd (Greenwich Mean Time). In de zomer is de GMT twee uur achter op de tijd die wij hanteren.
In de buurt van Shangai aan de Chinese oostkust heeft de totale eclips plaats rond 01:40 UTC, dat is rond 7.40u. onze (zomer)tijd.
Onderaan rechts zie je de duur van de totale verduistering. In de Chinese totaliteitszone ligt die duur ruim boven de 6 minuten.
Daardoor is deze eclips de langstdurende van de 21ste eeuw.

Die lange duur zal toelaten om grondige waarnemingen te doen over een merkwaardig effect dat in 1954 voor het eerst tijdens een eclips is waargenomen door de Franse econoom én fysicus, Maurice Allais.

Misschien heb je al eens de slinger van Foucault kunnen zien in het Pantheon te Parijs of elders.


Het vlak waarin de slinger beweegt is eigenlijk constant. Maar omdat de aarde draait, krijgen we de indruk dat het slingervlak draait.
En nu komt het.
Allais zag dat er tijdens een eclips een abnormale verandering optrad in het vlak waarin een slinger beweegt:


Allais legde het verschijnsel uit door aan te nemen dat tijdens eclips een verandering van het zwaartekrachtveld zou optreden.
Dit werd door veel fysici niet aanvaard, omdat de verklaring door Allais de algemene relativiteitstheorie van Einstein in het gedrang kon brengen. En die had zijn geldigheid al zo dikwijls bewezen. Er werd daarom naar andere oorzaken dan een verandering in het zwaartekrachtveld gezocht: temperatuurseffecten, drukveranderingen enz.

Je zal begrijpen dat een langdurige eclips toelaat om die verandering in de rotatiezin van het slingervlak goed te bestuderen.
22 juli 2009 zal dus aan de fysici een ultiem lange kans geven om het Allais-effect grondig te onderzoeken.
Wil je over dat mysterieuze effect meer te weten komen, dan raad ik je aan om het goed leesbare en Nederlandstalig artikel in het februarinummer 2007 van Zenit eens door te nemen.

Zo zie je maar dat een wonderlijk natuurfenomeen niet alleen een spectaculair en indrukwekkend verschijnsel is, maar dat het ook de mogelijkheid biedt om fundamentele natuurkundige theorieën grondig op hun geldigheid te onderzoeken.

Mijn 20 - 21 juli 1969

Veertig jaar geleden. Zondag 20 juli 1969.
In de late namiddag reed Eddy Merckx zegevierend over de streep in het stadion van Vincennes. Hij won de Ronde van Frankrijk, hij won de groene trui, hij won het bergklassement en zijn Faema-ploeg won het ploegenklassement. De kannibaal op zijn best.
Ik was een vurig supporter van mijn jaargenoot: Eddy geboren op 19juni 1945, ik op 31 juli 1945. Ik was blij en zelfs een beetje gelukkig geloof ik.
Ik heb er samen met onze pa en mijn schoonbroer Willy een cognacske op gedronken. Absoluut geen champagne of schuimwijn want dat was voor de rijke mensen. Dat hadden we niet in huis. Zelfs geen cava, want dat bestond toen nog niet (denk ik).

Maar het was niet afgelopen. Er stond nog veel te gebeuren die dag.
Op 300.000 km boven onze hoofden maakten Amerikaanse astronauten zich klaar voor een onvoorstelbare daad. Ze waren de landing van de eerst mens op de maan aan het voorbereiden.
Merelbeekse tijd was dat gepland midden in de nacht van zondag 20 juli op maandag 21 juli 1969.
Dat moesten we life meemaken. Dat wilden we niet missen.
’t Is te zeggen: mijn schoonbroer Willy en ik.
Om 11 uur hield onze pa het voor bekeken: “ze zullen wel landen zonder mij, slaapwel” zei hij en hij ging naar ons ma.
We dronken een pintje (toen al, nu nog), we rookten een sigaretje (toen nog, nu niet meer) en we keken TV.

De BRT van toen (zie logo hierboven) had de volledige wetenschapsredactie opgetrommeld voor een maraton-live-uitzending van Verover de Aarde. Een beetje een rare naam in de context van wat zich aan het afspelen was.
Sommigen zullen die mannen (het waren toen ook allemaal mannen…) nog wel kennen hoop ik: Stefan Mores, Piet De Valkeneer, Wim Offeciers, Jerome Verhaeghe.
In de studio werd uitgebreid verslag gedaan van dit unieke moment. In afwachting van “het” gebeuren kregen we grondige achtergrondinformatie en interviews met o.a de toen onvermijdelijke Armand Pien.
Willy had voor alle zekerheid toch maar een wekker gezet.
Rond 3 uur zou het gebeuren.
En om klokslag 3u. 56 min was het zover: een kleine stap voor Neil Armstrong, maar een grote stap voor de mensheid.
Verbauwereerd hebben we het zien gebeuren: de mens zette voor het eerst een voet op een plek buiten de aarde. Straffer nog dan Christoffel Columbus in 1492.

40 jaar later heeft Mia op zolder de bundel gevonden die ik er in die tijd over gemaakt heb.
De dagelijkse edities van het Gentse dagblad Het Volk, met de uitslag van de rit in de Ronde van Frankrijk, heb ik toen allemaal bewaard en gebundeld. Samen met de extra-editie over de maanlanding.
Een simpel, maar mooi tijdsdocument vind ik nu.
We hebben samen, met heimwee in het hart, nog eens door de vergeelde bladzijden gebladerd.
40 jaar geleden, waar is de tijd…

Klik maar eens op het beeld, dan zie je het groter.

Apollo 11: de verjaardag op het net

Wil je voor de gelegenheid een uitgebreide onlinegids van de belangrijkste Apollo 11 –sites?
Klik dan op het beeld hieronder en je bent uren zoet:

Voor de gelovers

Je weet het: voor bijna alles wat er op ons aardbolletje gebeurt, valt de mensheid direct uiteen in 3 categorieën: de gelovers, de niet-gelovers en de twijfelaars.
40 jaar geleden was dat ook al een beetje zo, maar toch minder dan nu. Toen waren er nog zekerheden en vertrouwensbronnen: de Kerk, de Paus, de Pastoor, de Dokter, de School, de Meester, de Professor, onze Pa.
40 jaar later blijft er van dat rijtje niet veel meer over. Onze Pa misschien, in mijn herinnering.

40 jaar geleden zorgde Eddy Merckx, 35 jaar na Silveer Maes, voor een Belgische overwinning in de Ronde van Frankrijk. En Neil Armstrong zette als eerste mens een voet op de maan.


Aan Merckx zullen er toen weinigen getwijfeld hebben. Een paar demente Van Looy-fans misschien.
Maar over de maanhistorie kwamen de niet-gelovers al vrij snel in het nieuws.
Met allerlei gemakkelijk te weerleggen argumenten: de schaduwen vielen verkeerd, de vlag rimpelde terwijl er op de maan geen wind is enz. Het was allemaal fake. Nagespeeld ergens in een studio en misschien zelf geregisseerd door Stanley Kubrick. "A Space Odyssee" numero twee dus.

Je hoort het: ik behoor tot het kamp van de gelovers.
En we hebben er de laatste dagen een belangrijk argument bijgekregen.
Je zal al wel gehoord hebben dat de Amerikanen weer maanplannen hebben. Ter voorbereiding cirkelt er sedert vorige maand een Lunar Reconnaissance Orbiter (LRO) rond de maan.
En eergisteren was het bingo. De LRO vloog over de Zee der Stilte (Tranquility Base), het landingsgebied van Apollo 11. En met zijn zeer-hoge-resolutie-camera’s fotografeerde hij prompt de maanlander die daar nog steeds stond te staan.


All images credit: NASA/Goddard Space Flight Center/Arizona State University

Voilà, nu hebben we ze. Daarmee is de kous af, ongelovige Thomassen. Ge ziet het nu zelf.
En ge moet hier niet beginnen zeveren over Photoshop hé, onnozelaars…

En morgen vertel ik mijn eigen 21 juli ‘69 verhaal.

Op chocolade kan je altijd rekenen

Dat ik een echte chocoladeliefhebber ben, zal je al wel gemerkt hebben.
Ik weet het wel: vooral melkchocolade (en die heb ik liefst), is een energierijk en cholesterolrijk goedje.
Ik probeer daar, in de mate van het mogelijke, rekening mee te houden.
Maar ik hou in elk geval rekening met de positieve effecten van de ingrediënten in het lekkere bruin.
Zal ik er eens een paar opsommen?

1. cafeïne bezorgt je een opgewekt gevoel
2. serotonine werkt kalmerend
3. phenylethylamine geeft je een gevoel van verliefdheid
4. de anti-oxidante polyfenolen zijn zowat voor alles goed…
5. en Casanova wist al dat het een afrodisiacum was!
   Vooral de harde zwarte chocolade doet het goed, maar ook de zachte bruine doet nog wat hij moet…

Men zou er voor minder een schepje cholesterol bovenop nemen.

Maar het beste van de chocolade moet nog komen.
Als je een gemiddelde tot straffe chocoladeliefhebber bent tenminste.
Dan kan ik aan de hand van uw chocoladelust uw leeftijd berekenen!
Reken maar mee ter controle.

1. noteer hoeveel keer je per dag aan chocolade denkt.
   Denken is genoeg, eten mag, maar moet niet.
   Wie niet dagelijks minstens 2 keer aan dat lekker ding denkt, mag niet mee doen. Geen geheelonthouders hier!
   Maar ook niet meer dan 9 keer. Dus ook geen chocoladeveelvraten gewenst!
2. vermenigvuldig dat aantal met 2
   
3. tel bij dat getal 5 op
4. vermenigvuldig de uitkomst met 50
   Je mag rustig een rekenmachine gebruiken, maar vermenigvuldigen met 50 is ook vermenigvuldigen met 100 en dan delen door 2 ( hoofdrekenen is bijna even gezond als chocolade eten)
5. als je dit jaar al je verjaardag gevierd hebt, tel je bij het resultaat tot nu toe, 1759 op.
   Moet je nog verjaren, dan tel je er 1758 bij.
6. trek nu van het resultaat het jaartal van je geboorte af.
   Van dat jaartal moet je de 4 cijfers gebruiken, b.v. 1945 in mijn geval
7. de uiteindelijke uitkomst zou een getal met 3 cijfers moeten zijn.
   Het eerste cijfer is het aantal keren dat je per dag aan chocolade denkt (of ervan eet).
   De volgende 2 cijfers vormen je leeftijd!
   

Wees eerlijk: wie van jullie had gedacht dat dit allemaal met chocolade kon?

Toch nog een paar bemerkingen.
Als je al 99 bent, dan kan je dit jaar voor het laatst meespelen met dit rekenspel.
Spijtig. Maar trek u dit dan toch niet teveel aan. Er zijn ergere dingen in het leven zoals jij zeker wel zal weten.
En nog iets.
Ik durfde het niet onmiddellijk zeggen. Maar eigenlijk mag je meer dan 10 keer per dag aan chocolade denken.
Ook dan klopt het rekeningetje nog zoals de wiskundigen onder mijn lezers wel zullen kunnen bewijzen (dag Annie, Marc G, Geert,…).

Je ziet het: op chocolade kan je altijd rekenen.

Afbreken met overleg

Als stoute jongen of als braaf meisje zal je ook wel nu en dan eens kaartenhuisjes gebouwd hebben neem ik aan.
Voorzichtig, tot ze in mekaar denderden.

In het spelleke vandaag mag je je nog eens uitleven.
Maar nu moet je de huisjes in mekaar laten vallen. Door op een goed gekozen plaats een dynamietstaaf te plaatsen en op “Boom” te klikken.
Let er op dat je alleen dynamietstaven kan plaatsen op de grijze balken. De zwarte balken zijn stevige verbindingen die je als afbreker het leven zuur maken.
Het aantal dynamietstaven dat je per keer kan plaatsen varieert naargelang de level.
Alle brokstukken moeten onder de blauwe limietlijn terechtkomen. En soms mag je gebouwen in de buurt niet raken. Hou je je daar niet aan: herbeginnen prutser!

Doe je werkkledij maar aan, zet je helm maar op en begin maar aan het brokkenwerk.
Door op het beeld hieronder te klikken.

Vakantiefilmpkes

In deze vakantietijd ga ik heel even de wat luchtiger toer op.
Ik wil jullie twee filmpkes presenteren.

Het eerste is er één dat ik al lang koester.
Het is ook al jaren in omloop. Maar als chemist ligt het bij mij nog steeds in de boveste lade. Wat zou je willen als heel het periodiek systeem, de tabel van Mendeljeev, erin bezongen wordt.
De beeldkwaliteit is wel niet zo best, maar dat is in dit geval niet het belangrijkste.
Laat leraar Tom Lehrer (what’s in a name!) zijn gang maar gaan.



Nummer twee is een aanvulling op iets wat je waarschijnlijk in het echt of op TV al eens gedemonstreerd gezien hebt.
Als je het onschadelijke gas met kleine dichtheid helium (He) inademt, verandert de voortplantingssnelheid van het geluid zodanig dat je een hogere toon waarneemt.
Minder bekend is dat het inademen van een onschadelijk gas met hoge dichtheid, zoals zwavelhexafluoride (SF₆), de voortplantingssnelheid van het geluid zodanig verandert dat je een lagere toon waarneemt.
Luister maar eens. En doe dat toch maar liefst niet na.

Kalverliefde

Het is niet altijd wat je in het begin zou denken.
Maar ja op een vakantie in Spanje weet je nooit…

Veilig afbeeldingen zoeken met Google

Bloggers zoals ik gebruiken constant afbeeldingen om de berichtjes op te fleuren.
Soms zet ik de beeldjes zelf in mekaar. Maar meestal gebruik ik beelden die ik van internet pluk. Waar nodig pas ik die aan en/of voeg ik wat Nederlandse tekst toe.

Maar het is opletten geblazen! Foto’s en tekeningen die je van een site kopieert kunnen auteursrechtelijk beschermd zijn. En dan mag je ze zomaar niet gebruiken.
Het probleem zit er hem in dat je niet altijd weet of de eigenaar toelating geeft voor verder gebruik.
En daar komt Google ons weer ter hulp.
In Google Afbeeldingen Zoeken bestaat er sedert een paar dagen een mogelijkheid om je zoekresultaten te filteren, zodat je b.v. alleen maar beelden te zien krijgt die je zonder problemen mag verder gebruiken.
Daarvoor moet je “Geavanceerd zoeken naar afbeelding” aanklikken.

Je komt dan in een scherm terecht waarin je onder de rubriek “Gebruiksrechten” de geschikte filter kan inschakelen.

Weer een prima service van de Google-boys (and girls).
Het onveilig gevoel om tegen de lamp te lopen is nu grotendeels verdwenen. Maar een bijkomende controle is toch nog altijd aan te raden.

Koffie brouwen vroeger en nu

Ik ben niet zo’n echte koffiedrinker. Ik drink eigenlijk alleen maar koffie bij de boterham. Of soms eens bij een gebakje.
Maar mijn moeder, dat was een echte koffiemadam.
Zij kon niet zonder een lekker “potjen” zwart. Elke namiddag.
En ze heeft me ook koffie leren zetten.

Om te beginnen moesten de bonen met de hand gemalen worden. Met een goede ouderwetse koffiemolen.


Ze verdacht de elektrische molens ervan dat ze de temperatuur bij het malen te hoog opdreven, waardoor er, volgens haar, aroma verloren ging.
Dat was pure “feeling”. Ze heeft dat natuurlijk nooit onderzocht. Moederke was huismoeder, geen chemiste.
De gemalen koffie werd vervolgens in een koffiekan gedaan. Maar dan een koffiekan van het aloude soort, met koffiezak.


Zoiets zoals op de foto hierboven. Maar dan met een “deksel” op de kan. Want zonder deksel gingen de geurige aroma’s de lucht in zei. En terecht.
En boven op het koffie moest er een “tipken” chicorei en… een "snuifken" zout!
Dan water aan de kook brengen en een portie heet, maar net niet meer kokend water (95°C schat ik) over de de koffie gieten. Deksel direct op de kan en laten doorlopen. Water weer laten koken. Tweede portie heet water over de koffie en weer laten doorlopen. En zo verder in snelle kleine hete waterporties tot je de gewenste hoeveelheid koffie-extract had. Dat mocht maximum vijf minuten duren.
En de verhouding koffie / water in het oog houden, want moeder moest geen brouwsel hebben waar je “uw gazette kon door lezen”.
Ze wilden een “potjen straffen kadée”.

Ik zorg nog iedere morgen voor de koffie.
Zoals moederke het mij leerde zet ik geen koffie meer.
Ik gebruik nu een elektrisch koffiezetapparaat.
En meestal voorgemalen, vacuümverpakte koffie. Daar zijn ook de meeste van de aromatische stoffen goed in bewaard gebleven. Soms gebruik ik eens vriesdroog koffie en dan is er nog minder aromaverlies.

Maar er zijn enkele belangrijke middelen om de kwaliteit van het koffiebrouwsel op te drijven, zelfs met die moderne koffiezetmethodes.

Zorg er in de eerste plaats voor dat de temperatuur hoog genoeg is.
Hoe doe je dat?
Laat het water dat je in de koffiezet gaat gebruiken eerst eens doorlopen zonder koffie. Zo warm je alle “leidingen” in het toestel al eens goed op. Gebruik het hete water opnieuw om de koffie te zetten. Je zal zo nog niet de 95°C van mijn moederken bereiken, maar je zal er toch al dichterbij komen dan met een koud toestel.

Zorg er in de tweede plaats voor dat het zetten niet te lang duurt.
De meeste koffiezetapparaten doen er te lang over en dit bevordert de smaak van het brouwsel niet, integendeel.
Onderbreek het koffiezetten na een goede vijf minuten. Zet de opvangkan opzij. En als nog niet alles doorgelopen is, zet je er een grote tas onder om de overschot op te vangen.

En tenslotte: drink je koffie vers.
Laat de opvangkan na het zetten niet op de nog hete plaat van het toestel staan, maar schenk de verse koffie onmiddellijk in de tassen.
De koffiekan blijven verwarmen na het zetten en de koffie lang in de kan laten, geeft zeer zeker kwaliteitsverlies.


Probeer het maar eens uit en laat me maar weten of ik gelijk heb of niet.
Maar ja, misschien drink je wel altijd thee…

Moleculen die het hem deden en dikwijls nog doen

De Chemical Heritage Foundation (CHF) in Philadelphia heeft specialisten een rangschikking laten opmaken van de 10 moleculen die een belangrijke invloed gehad hebben op de samenleving van de 20ste eeuw.
Ik geef jullie het rijtje met wat toelichting en eigen commentaar.
Denk eraan dat het rijtje geen rangschikking inhoudt.
Dus nummer 1 is niet noodzakelijk de bijzonderste molecule.

1. Aspirine of acetylsalicylzuur.
   
   Een overbekende pijnstiller en een koortswerend middel.
   Voor aspirine worden nog steeds nieuwe toepassingen ontdekt.
2. Iso-octaan.
   
   Het basisbestanddeel van benzine.
   Bedenk hoe de verplaatsing met de auto in de voorbije eeuw een ware explosie heeft gekend.
3. Penicilline.
   
   Een antibioticum dat de mensheid voor het eerst in staat stelde om bacteriële infecties doelmatig te bestrijden.
   De infectieziekten verloren de strijd, maar kanker stak meer en meer de kop op.
4. Polyethyleen.
   
   Een plastic gebruikt in plastic zakken en andere producten.
   Denk plastic maar eens weg uit ons leven. Kijk maar eens rond waar je nu zit terwijl je dit leest.
5. Nylon.
   
   Het eerste commercieel succesvolle synthetische polymeer, dat in van alles en nog wat gebruikt werd (en wordt): van nylonkousen (met of onder naad) tot tandenborstels en parachutes.
6. Desoxyribonucleinezuur (DNA).
   
   Een molecule (waarvan je hierboven een klein stukje ziet) die de genetische informatie bevat voor de ontwikkeling en het functioneren van elk levend wezen, maar… ook van een virus.
   De ontdekking van de structuur in 1953 veroorzaakte een ware revolutie in de moleculaire biologie.
7. Progestine.
   
   Een synthetische molecule gebruikt in de hormonale contraceptie (de pil) en in therapeutische toepassingen.
   De periodieke onthouding werd in de 20ste eeuw in de vergeethoek geduwd.
   Als medisch afgevaardigde voor Schering AG ben ik, in de vroege jaren ‘70 de dokters en doctoraatstudenten gaan “warm” maken voor de laag gedoseerde Schering-pil.
8. Dichlorodiphenyltrichloroethane (DDT).
   
   Een synthetisch pesticide dat enorm bijgedragen heeft tot het bestrijden van gevaarlijke ziekten zoals vlektyfus.
   Maar de zeer slechte afbreekbaarheid en de schadelijkheid voor de mens zijn de nadelige aspecten.
   Toch wordt het in lage concentraties nog altijd gebruikt in ontwikkelingslanden.
9. Prozac.
   
   Een vorm van fluoxetine hydrochloride.
   Een (te?)veel gebruikt en effectief antidepressivum.
10. Buckminsterfullerene.
    
    Ook gekend als buckyball.
    Een relatief recent (1985) ontdekte vorm van koolstof.
    Na die ontdekking kwam de ontwikkeling van nanobuisjes volop op gang en sindsdien ontstaan er steeds nieuwe supersterke composietmaterialen.

Wie in de eerste helft van vorige eeuw geboren werd, realiseert zich dikwijls te weinig dat hij de geboorte van al die chemische nieuwigheden heeft meegemaakt.
We zijn het allemaal zo snel gewoon.

Oost west, thuis gezondst

We hadden voor deze zomer een reis naar China gepland. Eigenlijk was het een eclipsreis. We zouden samen met een groep amateur-astronomen van het Europlanetarium in Genk, de zonsverduistering in China gaan bekijken. De langste ecilps van de 21ste eeuw op 22 juli: 6 minuten en 39 seconden in de totaliteitszone. Een zee van tijd om zo ’n fenomenaal natuurverschijnsel te bewonderen.
En dan China zelf, dat nog steeds mysterieuze land.

Maar door omstandigheden hebben we deze reis moeten schrappen.
We blijven nu dichter bij huis.
We gaan fietsen in het Brugse ommeland en langs de Gentse Leie.
Anders, veel dichter bij huis en… ook mooi.
En waarschijnlijk ook veel gezonder.

Volgens een onderzoek dat binnenkort (4 augustus) in de Annals of Internal Medicine gepubliceerd zal worden, maar waarvan al een preview is vrijgegeven, is een vakantie dicht bij huis verstandiger dan ver weg reizen.
Divay Chandra en zijn collega’s van de Harvard School of Public Health in Boston (VS) concluderen uit hun overzichtsonderzoek dat mensen die verre reizen maken drie keer meer kans hebben op de vorming van een bloedprop in de aderen.
Dikwijls worden vooral lange vliegreizen met de vinger gewezen. Maar volgens het onderzoek dat uitgevoerd werd aan de hand van gegevens van meer dan 4000 trombosepatiënten, maak het allemaal niets uit. Of je met een vliegtuig reist, per auto of per bus: per periode van twee uur dat je reist, verhoogt het risico op trombose met bijna 20% !

Gezien de voortdurende toename van het aantal lange afstandsvluchten, maar ook tijdens lange reizen met andere verplaatsingsmiddelen, moet er volgens de Amerikanen werk gemaakt worden van preventie. Door b.v. bewegingsoefeningen tijdens lange vliegtuigreizen, regelmatige rust- en bewegingspauzes tijdens auto(bus)reizen, veel water drinken enz.

Of…in Vlaanderen gaan fietsen in plaats van in China naar een verdwijnende zon te gaan kijken.
Maar daar had ik toch een paar rondjes joggen in de jumbojet voor over gehad.

Let op ‘t is een beetje rood

In dit spelleke mag je nu eens zelf bepalen wanneer de verkeerslichten van rood op groen springen of omgekeerd.
Het is dus kwestie van verkeersagent spelen.
Niet zo simpel als je ‘t mij vraagt.
Tenzij je een “wreed accident” wil laten gebeuren.

Klik maar op het beeld en begin er maar aan.

Een schitterend boek

Ik lees geen romans meer. Ook detectives zijn niet meer aan mij besteed. Ik heb immers steeds het gevoel dat ik het verhaal al eens ergens tegengekomen ben. Een soort “deja-lu”-effect dus.
Ik heb hetzelfde met detective-series op TV: ofwel gaat het om onwaarschijnlijke situaties, ofwel is het oude wijn in nieuwe vaatjes. Er zijn geen Morses meer.
Maar biografieën en andere non-ficties lees ik nog wel. En heel veel tijdschriftartikels.

De laatste roman die ik in één trek uitgelezen heb was “Het Parfum” van Patrick Süskind. De bijzondere sfeer, de heel speciale plot en de reukstoffen en hun chemie, zorgden voor een schitterend verhaal.

Zeer onlangs heb ik mij toch weer laten verleiden.
Ik ben weer aan een roman begonnen. En ik heb hem weer in een trek, d.w.z op een paar dagen, uitgelezen.
Het gaat om “De verzamelde werken van T.S. Spivet” van Reif Larsen.
Een ongelooflijk pareltje vind ik.
Een echte roman is het niet. Het is het verhaal van een periode in het leven van een erg begaafde twaalfjarige, die omwille van zijn geniaal tekentalent een prijs wint uitgeschreven door het vermaarde Smithsonian Instituut in Washington. Zijn reis vanuit zijn thuis in het Amerikaanse Westen naar de grote stad in het oosten, zijn belevenissen onderweg en in het Smithsonian, vormen het decor van een heel bijzondere vertelling.
En wat je misschien zou gaan denken: dit is geen sprookje voor jonge jongens en meisjes.

Bijzonder zijn ook de (letterlijke) kanttekeningen die bladzijde na bladzijde het boek verluchten en extra boeiend maken.

Wie interesse heeft voor wetenschappen, treinen, wormgaten, kevers, cartografie,… verweven in een wonderlijk verhaal, mag dit boek niet missen. Gegarandeerd geen “deja-lu”. Zoiets heb je nog nooit gelezen.
En wat ook zeer belangrijk is voor een oorspronkelijk Engelstalig boek: Harm Darsma en Niek Miedema hebben voor schitterende vertaling gezorgd. Ook dat kan niet dikwijls gezegd worden.


De 29-jarige auteur Reif Larsen is hiermee aan zijn eerste werk toe.
Het is meteen een wereldsucces.
Na “Het Parfum” hebben we van Süsskind niet veel meer gehoord.
Ik hoop dat dit bij Reif anders mag zijn. Maar het zal een hele opgave zijn om met een volgend werk even hoge toppen te scheren.

Weer eens: over smaken valt niet te discussiëren.
Maar als je eens zelf zou willen proeven, hier zijn de gegevens:
ISBN 978 90 895 3026 4 / NUR 302 (gebonden) en
ISBN 978 90 895 3016 5 / NUR 302 (paperback)
Uitgeverij Ailantus-Amsterdam-2009.

Meest inspirerende vrouwelijke wetenschappers

Het Engelse wetenschappelijk magazine New Scientist heeft onder haar internationaal lezerspubliek een enquête gehouden om te weten te komen welke vrouwelijke wetenschapster de meest inspirerende aller tijden is.
Ik wil jullie dat klassement niet onthouden.
En ik geef hier en daar nog wat aanvullende toelichting en waar mogelijk een foto.

1 Marie Curie 1867-1934 - 25,1% van alle stemmen. Natuurkundige. Eerste Europese vrouw die een doctoraat in de wetenschappen haalde.
Won 2 Nobelprijzen: voor fysica in 1903 samen met haar man Pierre Curie en voor scheikunde in 1911.
Gestorven aan kanker ten gevolge van straling.

2 Rosalind Franklin 1920-1958 - 14,2% van alle stemmen
Scheikundige die door haar X-straalonderzoek aan DNA-kristallen een fundamentele bijdrage leverde tot de opheldering van de DNA-structuur door James Watson en Francis Crick in 1953.
Jong gestorven, dramatische figuur omwille van haar conflict met de ontdekkers van DNA.

3 Hypatia of Alexandria 370-415 - 9,4% van alle stemmen
Was mij onbekend.
Wordt beschouwd als de eerste vrouwelijke wiskundige.
Leverde bijdragen tot de meetkunde, algebra en astronomie. Werd in Alexandrië vermoord door fundamentele christenen.

4 Jocelyn Bell Burnell 1943 - 4,7% van alle stemmen
Astronome. Medeontdekster van pulsars tijdens haar studies.
Kon daardoor geen aanspraak maken op een Nobelprijs.
Haar promototor Anthony Hewish ging met de eer lopen.

5 Ada, Countess Lovelace 1815-1852 – 4,5% van alle stemmen
Zorgde als wiskundige voor de belangrijkste theoretische bijdrage aan het werk van Charles Babbage bij zijn ontwikkeling van de eerste computer.

6 Lise Meitner 1878-1968 – 4,4% van alle stemmen
Ontdekte samen met Otto Hahn de kernsplitsing.
Maar het was alleen Otto Hahn die hiervoor met de eer ging lopen toen hij in 1944 de Nobelprijs scheikunde kreeg.
Nadien heeft ze nog wel andere prijzen gekregen ter compensatie maar dat waren toch wel vijgen na Pasen.

7 Dorothy Hodgkin 1910-1994 – 3,8% van alle stemmen
Deze Engelse scheikundige had voor mijn part meer stemmen verdiend.
Zij perfectioneerde de techniek van de X-straaldiffractie. Zonder die techniek was de opheldering van de structuur van DNA en van “levenseiwittten” zoals hemoglobine onmogelijk geweest.
Kreeg de Nobelprijs scheikunde in 1964.

8 Sophie Germain 1776-1831 - 3,7% van alle stemmen
Een mij onbekende Franse wiskundige die belangrijke bijdragen leverde tot het oplossen van de stelling van Fermat die al in 1637 werd geformuleerd.
Je kent wellicht nog wel het “ezelsbrugske” of de stelling van Pythagoras c²= a² + b².
Welnu, Fermat stelde dat zo'n splitsing van een positief geheel getal in machten, nooit kan geschreven worden voor exponenten groter dan 2.
Pas meer dan 300 jaar later, in 1994, werd die stelling door de Britse wiskundige Andrew Wiles bewezen.

9 Rachel Carson 1907-1964 - 3,3% van alle stemmen
Amerikaanse biologe en schrijfster. Best gekend voor haar boek “Silent Spring” (Dode Lente). Dit boek waarin ze de gevaren van overmatig gebruik van pesticiden (DDT b.v) en herbiciden aanklaagt, was de start van de wereldwijde milieubewustwording.

10 Jane Goodall 1934- 2,7% van alle stemmen
Engelse biologe en antropologe.
Je hebt ze waarschijnlijk al eens op TV gezien in een filmpje over het sociale gedrag bij mensapen.
Ze toonde o.a. het gebruik van werktuigen aan bij de chimpansees.

Stuk voor stuk vrouwen zonder wie onze wereld niet zou zijn zijn wat hij nu is. Ondanks al het negatieve waarmee we dagelijks overspoeld worden.
Inspiratie voor onze Vlaamse meisjes?